Abstract
Considering that millions of people gathered and listened at the same time, the importance of Friday sermons becomes more apparent. It is clear that the choice of topic and the discourses made in the Friday sermon play an important role in achieving its purpose. In this study, 451 Friday Sermons, published between January 2014 and July 2022 and addressed financial transactions and commercial life, have been analyzed. Frequency analyses of the words interest, trade, shopping, debit-credit relationship, tax, bribery, theft, cheating, and consumption, which are thought to explain the financial situation and commercial life more, have been made over the years and the discourses in the Friday sermons have been examined. In light of the findings, it was determined that the words interest, trade, shopping, debit-credit relationship, tax, bribery, theft, cheating, and consumption were used 96 times in 61 different sermons in total, and these words were mostly used in 2018 and 2019. These concepts were used 42 times in total in these two years, corresponding to almost half (44%) of all analyzed years. In relation to the words mentioned in the khutbah, the most stated terms were commerce 22 times, shopping 14 times, and consumption and cheating 13 times, whereas the least mentioned ones were bribery and tax. Quite surprisingly, the term of interest, which is one of the major prohibitions in the Islamic order, was mentioned 10 times, just between 2017--2020, in all the analyzed years. Further, in only three of these sermons the main subject was interest. Similarly, it has been determined that only two of the 451 sermons briefly mention tax awareness and tax evasion. In order to increase the sensitivity of society to taxation, the necessity of giving more space to the sermons to be published on this issue has emerged. Although it was determined that the concepts of financial situation and commercial life were mentioned more in some years in Friday sermons, it was seen that they were not mentioned enough in general.
References
- Ağırman, M. (2007). Hz. Peygamber’in Mescidde Yaptığı Sohbetler. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, 99–123.
- Akkaya, Ü. H. (2021). Diyanet hutbelerinin süre ve cümle uzunlukları bakımından incelenmesi. Bilimname, 2021(44), 83–129.
- Altuntaş, H. ve Şahin, M. (2005). Kur’an-ı Kerim Meâli. 11. Bask., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
- Avcı, M., Taşdemir, Y., ve Kılıç, Ö. (2022). İslam ekonomisinde vergi uyumu: dünya değerler araştırmasından bulgular. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi. 8(1), 1-37
- Baktır, M. (1998). İslam Ansiklopedisi 18. Cilt. In https://islamansiklopedisi.org.tr/hutbe. Erişim Tarihi 20.07.2022
- Bozacı, İ. (2017). Dini Mesajların Tüketici Algılamaları ve Tercih Eğilimine Etkisi Üzerine Deneysel Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 130–142.
- Buhari, İ. (2008). Sahih-i Buhari Muhtasarı. Çev. A. Durmuş ve diğerler. İstanbul: Polen Yayınları
- Can, İ. (2017). Türkiye Camilerinde Okutulan Hutbelerin Birlikte Yaşama Söylemleri Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme: Adana Örneği. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38, 507–532.
- Çinemre, S. (2021). Yaygın Din Eğitiminin Toplumu Din İstismarı Konusunda Aydınlatmaya Katkısı: Cuma Hutbeleri Üzerinden Bir İnceleme. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 56, 329–358.
- Demir, M. (2012). Çevreye Minberden Bakmak: Cuma Hutbelerinde Çevre Sorununun Sunumu. İnsan ve Toplum, 2(3), 5–31.
- Davudoğlu, Ahmet, Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, İstanbul, 1980.
- Din İşleri Yüksek Kurulu. (2022, May 24). Cuma namazında hutbeye yetişemeyen kimsenin namazı geçerli midir? Https://Kurul.Diyanet.Gov.Tr/Cevap-Ara/286/Cuma-Namazinda-Hutbeye-Yetisemeyen-Kimsenin-Namazi-Gecerli-Midir-. Erişim Tarihi 20.07.2022
- Düzbakar, Ö. (2008a). İslam-Osmanlı Ceza Hukukunda Hırsızlık Suçu: 16-18. Yüzyıllarda Bursa Şer’iyye Sicillerine Yansıyan Örnekler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 79–105.
- Düzbakar, Ö. (2008b). İslam-Osmanlı Ceza Hukukunda Hırsızlık Suçu: 16-18. Yüzyıllarda Bursa Şer’iyye Sicillerine Yansıyan Örnekler. Humanities Sciences, 3(3), 532–550.
- Er, A. İ., ve Özdemir, M. (2019). İslam İktisadı Söylemlerinin Cuma Hutbelerindeki Yeri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 150–169.
- Haydar H. (1982), Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi, I-X, İstanbul
- İbrahim, S. M. B., Bounama, F., and Shukri, A. S. M. (2017). The Issues Discussed In Friday Khutbah in Malaysian Analysis Study Of The Khutbah texts Prepared By Jakim In The Year 2012. Arrasikhun International Journal, 3(1), 1–12.
- Keyifli, Ş. (2013). Cami içi din eğitimi ve iletişimi süreci olarak hutbeler. Ekev Akademik Dergisi, 17(55), 71–88.
- Koçak, A., ve Özgür, A. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21–28.
- Kocaman, K. (2019). Geçmişten Günümüze Dinî İletişim/Hitabet Türü Olarak Hutbede Konu. Journal of International Social Research, 12(63), 1258–1271.
- Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. London, CA: SAGE.
- Menekşe, Ö. (1998). XVII ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hırsızlık Suçu ve Cezası. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
- Mittelstaedt, J. D. (2002). A framework for understanding the relationships between religions and markets. Journal of Macromarketing, 22(1), 6–18.
- Muzakki, A. (2005). Islam as A Symbolic Commodity. Transmitting and Consuming Islam through Public Sermon in Indonesia. Depok: 4 Th International Symposium of the Journal Anthropology Indonesia. 219-233.
- Özbolat, A. (2014). Hutbelerde Söylem Değişimi -Diyanet Hutbeleri Örneği. Journal of International Social Research, 7(29), 662-679
- Saddhono, K. (2012). The discourse of Friday sermon in Surakarta A socio-pragmatic study. Wacana, 14(1), 145–153.
- TDK Sözlük, T. (2005). Türkiye Dil Kurumu Sözlük. TDK Yayınları, 549.
- Umut, K. (2021). 2017-2020 Yılları Arasında Yayımlanan Hutbelerle İlgili Bir Analiz. Amasya İlahiyat Dergisi, 17, 221–258.
- Wardoyo, C. (2016). Directive Speech Acts Performed in Khutbah (Islamic Friday Sermon). Ninth International Conference on Applied Linguistics (CONAPLIN 9), 224–227.
- Yaşaroğlu, K. (2016). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Hutbe Hizmetlerine Genel Bir Bakış. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 93–107.
Abstract
Milyonlarca kişinin aynı zaman diliminde bir araya geldiği ve dinlediği düşünüldüğünde Cuma hutbelerinin önemi daha çok ortaya çıkmaktadır. Cuma hutbesinin amacına ulaşmasında konu seçimi ve hutbede gerçekleştirilen söylemlerin önemli bir rol oynadığı açıktır. Bu çalışmada Ocak 2014-Temmuz 2022 yılları arasında yayımlanan 451 Cuma hutbesinde toplumun tamamını ilgilendiren finansal durum ve ticari hayat ile ilgili söylemlerin hangi aralıklarla kendisine yer bulduğu analiz edilmiştir. Finansal durum ve ticari hayatı daha fazla açıklayacağı düşünülen faiz, ticaret, alışveriş, borç-alacak ilişkisi, vergi, rüşvet, hırsızlık, hile, tüketim kelimelerinin yıllar itibari ile frekans analizleri yapılmış ve Cuma hutbelerindeki yer alan söylemler incelenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında faiz, ticaret, alışveriş, borç-alacak ilişkisi, vergi, rüşvet, hırsızlık, hile, tüketim kelimelerinin toplamda 61 farklı hutbede 96 kez geçtiği ve bu kelimelerin en çok 2018 ve 2019 yıllarında kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu iki yılda toplam 42 kez bu kavramlar kullanılmıştır. Bahsi geçen yılların neredeyse yarısını (%44) bu iki yıl oluşturmuştur. Finansal durum ve ticari hayat ile ilgili kelimelerden ticaret kelimesi 22 kez, alışveriş 14 kez, tüketim ve hile kelimeleri ise 13’er kez Cuma hutbesinde geçmiştir. En az bahsedilenlere bakıldığında rüşvet ve vergi kelimelerinin yer aldığı görülmüştür. Dinimizce yasaklanan faiz kelimesinin 2017 ve 2020 yıllarındaki hutbelerde toplamda 10 kez geçtiği tespit edilmiştir. Bu hutbelerden yalnızca üçünde ana konu faiz olmuştur. Benzer şekilde 451 adet hutbenin yalnızca ikisinde vergi ödevi ve vergi kaçakçılığına kısaca değinildiği tespit edilmiştir. Finansal durum ve ticari hayata dair kavramlara Cuma hutbelerinde bazı yıllarda daha fazla bahsedildiği tespit edilmekle birlikte genel olarak yeterince değinilmediği görülmüştür.
References
- Ağırman, M. (2007). Hz. Peygamber’in Mescidde Yaptığı Sohbetler. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, 99–123.
- Akkaya, Ü. H. (2021). Diyanet hutbelerinin süre ve cümle uzunlukları bakımından incelenmesi. Bilimname, 2021(44), 83–129.
- Altuntaş, H. ve Şahin, M. (2005). Kur’an-ı Kerim Meâli. 11. Bask., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
- Avcı, M., Taşdemir, Y., ve Kılıç, Ö. (2022). İslam ekonomisinde vergi uyumu: dünya değerler araştırmasından bulgular. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi. 8(1), 1-37
- Baktır, M. (1998). İslam Ansiklopedisi 18. Cilt. In https://islamansiklopedisi.org.tr/hutbe. Erişim Tarihi 20.07.2022
- Bozacı, İ. (2017). Dini Mesajların Tüketici Algılamaları ve Tercih Eğilimine Etkisi Üzerine Deneysel Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 130–142.
- Buhari, İ. (2008). Sahih-i Buhari Muhtasarı. Çev. A. Durmuş ve diğerler. İstanbul: Polen Yayınları
- Can, İ. (2017). Türkiye Camilerinde Okutulan Hutbelerin Birlikte Yaşama Söylemleri Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme: Adana Örneği. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38, 507–532.
- Çinemre, S. (2021). Yaygın Din Eğitiminin Toplumu Din İstismarı Konusunda Aydınlatmaya Katkısı: Cuma Hutbeleri Üzerinden Bir İnceleme. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 56, 329–358.
- Demir, M. (2012). Çevreye Minberden Bakmak: Cuma Hutbelerinde Çevre Sorununun Sunumu. İnsan ve Toplum, 2(3), 5–31.
- Davudoğlu, Ahmet, Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, İstanbul, 1980.
- Din İşleri Yüksek Kurulu. (2022, May 24). Cuma namazında hutbeye yetişemeyen kimsenin namazı geçerli midir? Https://Kurul.Diyanet.Gov.Tr/Cevap-Ara/286/Cuma-Namazinda-Hutbeye-Yetisemeyen-Kimsenin-Namazi-Gecerli-Midir-. Erişim Tarihi 20.07.2022
- Düzbakar, Ö. (2008a). İslam-Osmanlı Ceza Hukukunda Hırsızlık Suçu: 16-18. Yüzyıllarda Bursa Şer’iyye Sicillerine Yansıyan Örnekler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 79–105.
- Düzbakar, Ö. (2008b). İslam-Osmanlı Ceza Hukukunda Hırsızlık Suçu: 16-18. Yüzyıllarda Bursa Şer’iyye Sicillerine Yansıyan Örnekler. Humanities Sciences, 3(3), 532–550.
- Er, A. İ., ve Özdemir, M. (2019). İslam İktisadı Söylemlerinin Cuma Hutbelerindeki Yeri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 150–169.
- Haydar H. (1982), Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi, I-X, İstanbul
- İbrahim, S. M. B., Bounama, F., and Shukri, A. S. M. (2017). The Issues Discussed In Friday Khutbah in Malaysian Analysis Study Of The Khutbah texts Prepared By Jakim In The Year 2012. Arrasikhun International Journal, 3(1), 1–12.
- Keyifli, Ş. (2013). Cami içi din eğitimi ve iletişimi süreci olarak hutbeler. Ekev Akademik Dergisi, 17(55), 71–88.
- Koçak, A., ve Özgür, A. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21–28.
- Kocaman, K. (2019). Geçmişten Günümüze Dinî İletişim/Hitabet Türü Olarak Hutbede Konu. Journal of International Social Research, 12(63), 1258–1271.
- Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. London, CA: SAGE.
- Menekşe, Ö. (1998). XVII ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hırsızlık Suçu ve Cezası. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
- Mittelstaedt, J. D. (2002). A framework for understanding the relationships between religions and markets. Journal of Macromarketing, 22(1), 6–18.
- Muzakki, A. (2005). Islam as A Symbolic Commodity. Transmitting and Consuming Islam through Public Sermon in Indonesia. Depok: 4 Th International Symposium of the Journal Anthropology Indonesia. 219-233.
- Özbolat, A. (2014). Hutbelerde Söylem Değişimi -Diyanet Hutbeleri Örneği. Journal of International Social Research, 7(29), 662-679
- Saddhono, K. (2012). The discourse of Friday sermon in Surakarta A socio-pragmatic study. Wacana, 14(1), 145–153.
- TDK Sözlük, T. (2005). Türkiye Dil Kurumu Sözlük. TDK Yayınları, 549.
- Umut, K. (2021). 2017-2020 Yılları Arasında Yayımlanan Hutbelerle İlgili Bir Analiz. Amasya İlahiyat Dergisi, 17, 221–258.
- Wardoyo, C. (2016). Directive Speech Acts Performed in Khutbah (Islamic Friday Sermon). Ninth International Conference on Applied Linguistics (CONAPLIN 9), 224–227.
- Yaşaroğlu, K. (2016). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Hutbe Hizmetlerine Genel Bir Bakış. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 93–107.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Finance |
| Journal Section | RESEARCH ARTICLE |
| Authors | |
| Publication Date | July 24, 2023 |
| Submission Date | August 26, 2022 |
| Published in Issue | Year 2023 Volume: 13 Issue: 2 |
Hope to be enlightened in the light of knowledge ....
ODÜSOBİAD