Yenilenebilir Enerji Sektörü Şirketlerinin Finansal Performans Analizi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama
Öz
Geleneksel enerji kaynaklarının atmosfer üzerinde meydana getirdiği tahribatların minimize edilmesi ve alternatif enerji kaynaklarından daha fazla yararlanmak üzere geliştirilen projelerin fiiliyata geçirilmesiyle, odak noktası yenilenebilir enerji üretimi olan şirketlerin sayısı artmaya başlamıştır. Enerji verimliliği bağlamında kaynakların verimli alanlara plase edilerek kullanılmasının kamu sübvansiyonlarıyla desteklenmesi, yatırımların öngörülebilir olması, düzenli nakit akışı imkanı sunması ve yüksek karlılık beklentisi, özel sektör şirketlerinin yenilenebilir enerji alanına yönelik ilgilerini artırmıştır. Borsa İstanbul’da, yeni yatırımların gerçekleştirilmesi, ihtiyaç duyulan çalışma sermayesinin karşılanması ve mevcut borçların tasfiyesi gibi nedenlerle, halka açık statüde işlem gören yenilenebilir enerji şirketlerinin sayısı artmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul'da işlem gören yenilenebilir enerji şirketlerinin 2018-2021 yılı verileri üzerinden finansal performanslarının Bulut Endeksi, Topsis ve Aras yöntemleri kullanılarak analiz edilmesi ve Copeland yöntemiyle bütünleşik sıralama sonuçlarının bütünleştirilmesidir. Çalışma kapsamında, ilgili yöntemlerin performans sıralama sonuçları arasındaki ilişkiler, Spearman sıra korelasyonu ile analiz edilmiştir. Bütünleşik yeni performans sıralama sonuçlarının, 2020 ve 2021 yılları için ilgili şirketlerin performans sıralaması hakkında 2018 ve 2019 yıllarına göre nispeten daha güvenilir sonuçlar ürettiği tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, en iyi performansı sergileyen şirketlerin Gesan, Smart ve Sayas olduğu tespit edilmiş olup, Pamel, Huner ve Aydem şirketlerinin en düşük performansı sergileyen şirketler içerisinde yer aldığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Yenilenebilir enerji Topsis yöntemi Aras yöntemi Bulut endeksi yöntemi Copeland yöntemi
Kaynakça
- Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2003). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Ankara: Gazi Kitapevi
- Arsu, T. (2021). Finansal Performansın ENTROPI Tabanlı ARAS Yöntemi İle Değerlendirilmesi: BIST Elektrik, Gaz ve Buhar Sektöründeki İşletmeler Üzerine Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32.
- Ateş, S. ve Topal, A. (2021). Entropi Temelli Topsis, Aras Ve Moosra Yöntemleri İle Güneş Enerji Santrali Kuruluş Yeri Seçimi: Kop Bölgesi Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(4), 1099-1119.
- Bağcı, H. ve Yiğiter, Ş.Y. (2019). , BİST’te Yer Alan Enerji Şirketlerinin Finansal Performansının SD ve Waspas Yöntemleriyle Ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898.
- Bilgiç, S., Torgul, B. ve Paksoy, T. (2021). Sürdürülebilir Enerji Yönetimi İçin BWM Yöntemi İle Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi (2), 95-110.
- Bulut, T. (2017), Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Modellerinde Kriterlerin Ağırlıklandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi: Normalize Edilmiş Maksimum Değerler [NMD] Metodu. https://rpubs.com/tevfik1461/nmd (Erişim: 01.09.2022).
- Bulut, T. (2017). Organize Sanayi Bölgeleri (OSB’ler) Tüzel Kişiliklerinin Finansal Performans Analizine Yönelik Endeks Önerisi: Bulut Performans Endeksi. Verimlilik Dergisi, (3), 29-57.
- Çonkar, K., Elitaş, Ç. ve Atar, G. (2011). İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi'ndeki (XKURY) Firmaların Finansal Performanslarının Topsis Yöntemi ile Ölçümü ve Kurumsal Yönetim Notu ile Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 61(1), 81-115.
- Damgacı, E., Boran, K. ve Boran, F. E. (2017). Sezgisel Bulanık Topsis Yöntemi Kullanarak Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 20(3), 629-637.
- Ecer, F. (2013). Türkiye’deki Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: 2008-2011 Dönemi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 171-189.
- Ergül, N. (2010). İMKB’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Mali Performanslarının Topsis Yöntemi İle Analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
- Eyüboğlu, K. ve Çelik, P. (2016). Financial Performance Evaluation of Turkish Energy Companies with Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methods. Business and Economics Research Journal, 7(3), 21-37.
- Güler, G. (2019). Çok Kriterli Karar Verme ile Finansal Performans Analizi Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güney, T. (2019). Renewable Energy, Non-Renewable Energy And Sustainable Development. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 389-397.
- Hwang, C.L. ve Yoon, K. (1981), Multiple Attribute Decision Making (C. 186), Springer Berlin Heidelberg.
- İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E. ve Ayyıldız, N. (2015). Enerji Sektörünün Finansal Analizi: Türkiye ve Avrupa Enerji Sektörü Karşılaştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 3(3), 86-97.
- Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği Ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12.
- Kayahan-Karakul, A. ve Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VİKOR Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XELKT Üzerinde Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (60), 68-86.
- Madan, D., Mallesham, P., Sagadevan, S. ve Veeramani, C. (2018). Renewable Energy Scenario in Telangana. International Journal of Ambient Energy, 1-12.
- Metin, S., Yaman, S. ve Korkmaz, T. (2017). Finansal Performansın TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Belirlenmesi: BİST Enerji Firmaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
- Özdemir, O. ve Parmaksız, S. (2022). BIST Enerji İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Karşılaştırılması: TOPSIS ve EDAS Yöntemleri İle Analiz. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 34-56.
- Saari, D.G. ve Merlin, V.R. (1996). The Copeland Method. Economic Theory, 8(1), 51-76.
- Sağır, H. & Doğanalp, B. (2016). Bulanık Çok-Kriterli Karar Verme Perspektifinden Türkiye İçin Enerji Kaynakları Değerlendirmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 233-256.
- Sakarya, Ş. ve Yıldırım, H. (2016), Borsa İstanbul’da İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performansları İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Panel Veri Analizi İle Belirlenmesi. Journal of Economics, Finance and Accounting, 3(1), 17-88.
- Sakarya, Ş., Yıldırım, H.H. ve Akkuş, H.T. (2015). BİST’te İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performanslarının Topsis Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi, 19. Ulusal Finans Sempozyumu 2015, 601-616.
- Shih, H., Shyur, H.J. ve Lee, E.S. (2007). An extension of TOPSIS for group decision making. Mathematical and Computer Modelling, 45(7-8), 801-813.
- Sueyoshi, T. (2005). Financial Ratio Analysis Of The Electric Power Industry. Asia-Pacific Journal of Operational Research (APJOR), 22(03), 349-376.
- Tezergil, S. A. (2016). VİKOR Yöntemi ile Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373.
- Top, M. ve Bulut, T. (2022). Yeni Birçok Kriterli Karar Verme Yöntemi: Bulut Endeks-Beta (BE-β). Verimlilik Dergisi, (3), 393-414.
- Tzeng, G. ve Huang, J. (2011), Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications. CRC Press, Taylor and Francis Group, A Chapman & Hall Book, Boca Raton.
- Vijayakumar, A. (2020). Comparison of Multi Criteria Decision Making Methods SAW and ARAS: An Application to Performance of Indian Pharmaceutical Companies. Journal of Economics and Technology Research, 1(2), 23-46.
- Yazdani, M. ve Payam, F.A. (2015). A comparative study on material selection of microelectromechanical systems electrostatic actuators using Ashby, VIKOR and TOPSIS. Materials and Design, 65, 328-334.
- Zavadskas, E. K. ve Turskis, Z. (2010). A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision-making. Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.
- Zavadskas, E.K., Vainiunas, P., Turskis, Z. ve Tamosaitiene, J. (2012). Multi-criteria decision support system for assessment of project managers in construction. International Journal of Information Technology and Decision Making, 11(2), 501-520.
Financial Performance Analysis of Renewable Energy Sector Companies: An Application at Borsa Istanbul
Öz
With minimizing the destruction of conventional energy resources over the atmosphere and undertaking projects that have been developed to benefit more from alternative energy sources, the focus has been on increasing the number of companies with renewable energy production. In the context of energy efficiency, the utilization of resources by placeable to efficient areas has been supported by public subsidies, investments are predictable, offer regular cash flow and the high expectations of profitability have fueled the interest of private sector companies in the renewable energy field. For reasons such as new investments, the provision of needed working capital, and the liquidation of existing debts, the number of renewable energy companies traded publicly as the Stock Exchange Istanbula quote has begun to rise. The aim of this study is to analyze the financial performance of renewable energy companies traded in the Stock Exchange Istanbul listing from 2018 to 2021 using the Bulut Indices, Topsis and Aras methods, and to integrate the results of the Copeland process. The study analyzed relations between performance ranking results of related methods with Spearman rho correlation. The results of the integrated new financial performance rankings were found to produce relatively reliable results for 2020 and 2021, compared to 2018 and 2019 for the performance rankings of the respective companies. The study found that the best performing companies were Gesan, Smart, and Sayas, with Pamel, Huner and Aydem among the lowest performing companies.
Anahtar Kelimeler
Renewable energy Topsis method Aras method Bulut index method Copeland method
Kaynakça
- Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2003). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Ankara: Gazi Kitapevi
- Arsu, T. (2021). Finansal Performansın ENTROPI Tabanlı ARAS Yöntemi İle Değerlendirilmesi: BIST Elektrik, Gaz ve Buhar Sektöründeki İşletmeler Üzerine Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32.
- Ateş, S. ve Topal, A. (2021). Entropi Temelli Topsis, Aras Ve Moosra Yöntemleri İle Güneş Enerji Santrali Kuruluş Yeri Seçimi: Kop Bölgesi Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(4), 1099-1119.
- Bağcı, H. ve Yiğiter, Ş.Y. (2019). , BİST’te Yer Alan Enerji Şirketlerinin Finansal Performansının SD ve Waspas Yöntemleriyle Ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898.
- Bilgiç, S., Torgul, B. ve Paksoy, T. (2021). Sürdürülebilir Enerji Yönetimi İçin BWM Yöntemi İle Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi (2), 95-110.
- Bulut, T. (2017), Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Modellerinde Kriterlerin Ağırlıklandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi: Normalize Edilmiş Maksimum Değerler [NMD] Metodu. https://rpubs.com/tevfik1461/nmd (Erişim: 01.09.2022).
- Bulut, T. (2017). Organize Sanayi Bölgeleri (OSB’ler) Tüzel Kişiliklerinin Finansal Performans Analizine Yönelik Endeks Önerisi: Bulut Performans Endeksi. Verimlilik Dergisi, (3), 29-57.
- Çonkar, K., Elitaş, Ç. ve Atar, G. (2011). İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi'ndeki (XKURY) Firmaların Finansal Performanslarının Topsis Yöntemi ile Ölçümü ve Kurumsal Yönetim Notu ile Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 61(1), 81-115.
- Damgacı, E., Boran, K. ve Boran, F. E. (2017). Sezgisel Bulanık Topsis Yöntemi Kullanarak Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 20(3), 629-637.
- Ecer, F. (2013). Türkiye’deki Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: 2008-2011 Dönemi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 171-189.
- Ergül, N. (2010). İMKB’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Mali Performanslarının Topsis Yöntemi İle Analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
- Eyüboğlu, K. ve Çelik, P. (2016). Financial Performance Evaluation of Turkish Energy Companies with Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methods. Business and Economics Research Journal, 7(3), 21-37.
- Güler, G. (2019). Çok Kriterli Karar Verme ile Finansal Performans Analizi Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güney, T. (2019). Renewable Energy, Non-Renewable Energy And Sustainable Development. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 389-397.
- Hwang, C.L. ve Yoon, K. (1981), Multiple Attribute Decision Making (C. 186), Springer Berlin Heidelberg.
- İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E. ve Ayyıldız, N. (2015). Enerji Sektörünün Finansal Analizi: Türkiye ve Avrupa Enerji Sektörü Karşılaştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 3(3), 86-97.
- Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği Ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12.
- Kayahan-Karakul, A. ve Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VİKOR Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XELKT Üzerinde Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (60), 68-86.
- Madan, D., Mallesham, P., Sagadevan, S. ve Veeramani, C. (2018). Renewable Energy Scenario in Telangana. International Journal of Ambient Energy, 1-12.
- Metin, S., Yaman, S. ve Korkmaz, T. (2017). Finansal Performansın TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Belirlenmesi: BİST Enerji Firmaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
- Özdemir, O. ve Parmaksız, S. (2022). BIST Enerji İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Karşılaştırılması: TOPSIS ve EDAS Yöntemleri İle Analiz. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 34-56.
- Saari, D.G. ve Merlin, V.R. (1996). The Copeland Method. Economic Theory, 8(1), 51-76.
- Sağır, H. & Doğanalp, B. (2016). Bulanık Çok-Kriterli Karar Verme Perspektifinden Türkiye İçin Enerji Kaynakları Değerlendirmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 233-256.
- Sakarya, Ş. ve Yıldırım, H. (2016), Borsa İstanbul’da İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performansları İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Panel Veri Analizi İle Belirlenmesi. Journal of Economics, Finance and Accounting, 3(1), 17-88.
- Sakarya, Ş., Yıldırım, H.H. ve Akkuş, H.T. (2015). BİST’te İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performanslarının Topsis Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi, 19. Ulusal Finans Sempozyumu 2015, 601-616.
- Shih, H., Shyur, H.J. ve Lee, E.S. (2007). An extension of TOPSIS for group decision making. Mathematical and Computer Modelling, 45(7-8), 801-813.
- Sueyoshi, T. (2005). Financial Ratio Analysis Of The Electric Power Industry. Asia-Pacific Journal of Operational Research (APJOR), 22(03), 349-376.
- Tezergil, S. A. (2016). VİKOR Yöntemi ile Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373.
- Top, M. ve Bulut, T. (2022). Yeni Birçok Kriterli Karar Verme Yöntemi: Bulut Endeks-Beta (BE-β). Verimlilik Dergisi, (3), 393-414.
- Tzeng, G. ve Huang, J. (2011), Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications. CRC Press, Taylor and Francis Group, A Chapman & Hall Book, Boca Raton.
- Vijayakumar, A. (2020). Comparison of Multi Criteria Decision Making Methods SAW and ARAS: An Application to Performance of Indian Pharmaceutical Companies. Journal of Economics and Technology Research, 1(2), 23-46.
- Yazdani, M. ve Payam, F.A. (2015). A comparative study on material selection of microelectromechanical systems electrostatic actuators using Ashby, VIKOR and TOPSIS. Materials and Design, 65, 328-334.
- Zavadskas, E. K. ve Turskis, Z. (2010). A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision-making. Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.
- Zavadskas, E.K., Vainiunas, P., Turskis, Z. ve Tamosaitiene, J. (2012). Multi-criteria decision support system for assessment of project managers in construction. International Journal of Information Technology and Decision Making, 11(2), 501-520.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 25 Sayı: 1 |
