Öz
Amaç: Araştırma, annelerin emzirmeyi sonlandırma sürecinde uyguladıkları geleneksel yöntemlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma kesitsel ve tanımlayıcı bir araştırmadır. Araştırmanın evreni, İstanbul’daki bir Aile Sağlığı Merkezine (ASM) kayıtlı ve iki yaşında çocuğu olan annelerdir. Araştırmada örneklem hesabına gidilmemiş olup, Mayıs-Ağustos 2014 tarihleri arasında ASM’ye başvuran iki yaşında çocuğu olan ve araştırmanın dahil edilme kriterlerine uyan 100 anne örneklemi oluşturmuştur. Veriler “Veri Toplama Formu” kullanılarak, yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır.
Bulgular: Annelerin %66.0’sı 26-35 yaş aralığında olduğu ve %79.0’unun emzirmeyi sonlandırma ile ilgili bir eğitim almadıkları bulundu. Annelerin çocuklarını sütten keserken çoğunlukla zorluk yaşadıkları (%55.0) ve bunlara bağlı geleneksel yöntem kullandıkları (%45.0) saptandı. Annelerin sıklıkla kullandıkları geleneksel yöntemlerin sırasıyla; salça/ketçap sürme (%37.8), sözel ifadeler kullanma (uf, kaka-pis oldu, acıdı vb.) (%20.0), saç/yün yapıştırma (%17.8), bant/sakız yapıştırma (%15.6), sirke/limon/ekşi sürme (%15.6) olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Annelerin çoğunlukla emzirmeyi sonlandırmaya ilişkin eğitim almadıkları ve bunu yaparken daha sıklıkla geleneksel yöntemler uyguladıkları belirlenmiştir. Bu nedenle hemşireler ve ebelerin emzirmenin uygun şekilde ve zamanında sonlandırılması konusunda, annelere rehberlik ve danışmanlık yapmaları gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Emzirme geleneksel yöntem emzirmenin sonlandırılması Breastfeeding traditional method weaning
Teşekkür
Araştırmanın verilerinin toplanmasında katkı sağlayan Aile Sağlığı Merkezinde görev yapan hemşirelere teşekkür ederiz.
Kaynakça
- 1. Erenel AŞ, Toprak FÜ, Gölbaşı Z, Aksu SP, Gürcüoğlu EA, Uçar T, Vural G. Sağlık personelinin anne sütü bankalarına ilişkin bilgi ve görüşlerinin belirlenmesine yönelik çok merkezli bir çalışma. GMJ. 2017;28(2):107-111.
- 2. Doare KL, Holder B, Bassett A, Pannaraj PS. Mother’s milk: A purposeful contribution to the development of the infant microbiota and immunity. Front Immunol. 2018 Feb;9:361. doi:10.3389/fimmu.2018.00361.
- 3. WHO. (2017). Global guidance on ending the in approprıate promotion of foods for infants and young children. [15.01.2022]. Erişim adresi: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/260137/1/978924151347 0-eng.pdf?ua=1.
- 4. World Health Organization. Global breastfeeding scorecard, 2018 enabling women to breastfeed through better policies and programmes. Geneva, Switzerland: World Health Organization Press; 2018.
- 5. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, temel bulgular. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık; 2019.
- 6. Yeşilçiçek Çalık K, Coşar Çetin F, Erkaya R. Annelerin emzirme konusunda uygulamaları ve etkileyen faktörler. GÜSBD. 2017; 6(3):80-91.
- 7. Cunniff A, Spatz D. Mothers’ weaning practices when infants breastfeed for more than one year. MCN Am J Matern Child Nurs. 2017;42(2):88-94. doi:10.1097/NMC.0000000000000310.
- 8. Özen H, Gökçe S. Soru ve cevaplarla çocuk beslenmesi. İstanbul: İstanbul Akademi Yayınevi; 2015.
- 9. Dinç A, Dombaz İ, Dinç D. 6-18 ay bebeği olan annelerin emzirme ve anne sütüne ilişkin geleneksel uygulamaları. BAUN Sağ Bil Derg. 2015; 4(3):125-130. doi:10.5505/bsbd.2015.40316.
- 10. Peker Gürel P. Polikliniğimize başvuran 6 ay- 12 ay arası çocukların annelerinin; anne sütü ile beslenme ve emzirme konusunda bilgi düzeyinin ve uygulamalarının değerlendirilmesi [Doktora tezi]. İstanbul: T.C. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi; 2009.
- 11. Baş NG, Karatay G, Arıkan D, Baş K. Tunceli’de geçmişten bugüne bebeklerde görülen bazı sağlık sorunları ve annelerin baş etme yöntemleri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017;5(10):22-32.
- 12. Gök Uğur H, Şahin A, Aydın D, Kabadaş E. Annelerin bebeklerini anne sütünden ayırırken kullandıkları geleneksel yöntemlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2018;71(3):217-23. doi:10.4274/atfm.41736.
- 13. Gürarslan Baş N, Karatay G, Arikan D. Weaning practices of mothers in eastern Turkey. J Pediatr (Rio J). 2018;94(5):498-503. doi:10.1016/j.jped.2017.06.019.
- 14. Abu Hamad BA, Sammour HK. Weaning practices of mothers attending United Nations Relief and Works Agency health centres in the Gaza Governorates. J Adv Nurs. 2013;69(4):773-781. doi:10.1111/j.1365-2648.2012.06057.x
- 15. Aliyu I, Duru C, Lawal T, Mohammed A. Breastfeeding and weaning practices among Nigerian women. J Med Investig. Pract. 2014;9(4):140-143. doi:10.4103/9783-1230.157054.
- 16. Yıldız İ, Gölbaşı Z. Sivas ilinde annelerin emzirmeyi sonlandırmak için kullanılan geleneksel yöntemleri bilme ve kullanma durumlarının incelenmesi. HUHEMFAD. 2019;6(1):20-27. doi:10.31125/hunhemsire.544113.
- 17. Arça G, Işık HK. Anne sütü ve emzirmeye ilişkin ebe ve hemşirenin rolü. SBÜ Hemşirelik Dergisi. 2019;1(3):221-228.
- 18. Hisar KM, Uçan S. Emzirmeyi sonlandırmada annelerin uyguladıkları geleneksel yöntemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi. 16. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, 27-31 Ekim 2013, Antalya, syf. 599.
- 19. Gökdemirel S, Bozkurt G, Gökçay G, Bulut A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi. 2008;8(4):221-234.
- 20. Mutlu B, Yıldız S, Balcı S, Erkut Z. 1-2 yaş grubu çocuğu olan annelerin beslenme konusundaki uygulamaları. DBHAD. 2017;9:65-77.
- 21. Horta BL, Victora CG, and World Health Organization. Short-Term Effects of Breastfeeding: A Systematic Review on The Benefits of Breastfeeding on Diarrhoea and Pneumonia Mortality. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data; 2013.
- 22. Abu Shosha GM. Weaning practices of Jordanian mothers: A qualitative study. Health Soc Care Community. 2022 Feb;30(2):612-621. doi:10.1111/hsc.13165.
- 23. Altunel Ü, Özaydın, T. Annelerin emzirmeyi sonlandırma yöntemleri ve sonlandırma kararlarını etkileyen faktörler. STED. 2022;31(4):271-280. doi:10.17942/sted.969580.
- 24. Alsaç SY, Polat S. Annelerin emzirmeyi sonlandırma sürecine ilişkin bilgi ve uygulamaları. FNJN. 2018;26(1):11-20. doi: 10.26650/FNJN.387152.
- 25. Nabag FO, Karim AA, Mohamed A, Ahmed NM. Effectiveness of nutrition education program on mothers knowledge towards breast-feeding and weaning practices of children in Omdurman Pediatric Hospital. SJST. 2018;19(1):27-39.
- 26. Gonah L, Mutambara J. Determinants of weaning practices among mothers of infants aged below 12 months in Masvingo, Zimbabwe. Ann Glob Health. 2016;82(5):875–884. doi:10.1016/j.aogh.2016.10.006.
- 27. Agboado G, Michel E, Jackson E, Verma A. Factors associated with breastfeeding cessation in nursing mothers in a peer support programme in Eastern Lancashire. BMC Pediatrics. 2010;10:2-10.
Öz
Aim: This research was conducted to determine the traditional methods of mothers weaning their babies.
Material and Methods: The study was conducted in cross-sectional and descriptive, 100 mothers with a two-year-old child in a Family Health Center in Istanbul. Data were collected by using face to face interview technique.
Results: It was found that 66.0% of the mothers were between the ages of 26-35 and 79.0% did not receive any training about ending breastfeeding. It was found that mothers experienced their function when weaning their children (55.0%) and used traditional methods (45.0%). Traditional methods frequently used by mothers are respectively; Applying tomato paste/ketchup (37.8%), using verbal expressions (uf, poop-it was dirty, it hurt etc.) (20.0%), sticking hair/wool (17.8%), sticking tape/gum (15.6%), vinegar/lemon/sour applying (15.6%) such as it was determined.
Conclusion: Nurses should provide guidance and counseling to mothers on proper and timely termination of breastfeeding.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Erenel AŞ, Toprak FÜ, Gölbaşı Z, Aksu SP, Gürcüoğlu EA, Uçar T, Vural G. Sağlık personelinin anne sütü bankalarına ilişkin bilgi ve görüşlerinin belirlenmesine yönelik çok merkezli bir çalışma. GMJ. 2017;28(2):107-111.
- 2. Doare KL, Holder B, Bassett A, Pannaraj PS. Mother’s milk: A purposeful contribution to the development of the infant microbiota and immunity. Front Immunol. 2018 Feb;9:361. doi:10.3389/fimmu.2018.00361.
- 3. WHO. (2017). Global guidance on ending the in approprıate promotion of foods for infants and young children. [15.01.2022]. Erişim adresi: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/260137/1/978924151347 0-eng.pdf?ua=1.
- 4. World Health Organization. Global breastfeeding scorecard, 2018 enabling women to breastfeed through better policies and programmes. Geneva, Switzerland: World Health Organization Press; 2018.
- 5. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, temel bulgular. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık; 2019.
- 6. Yeşilçiçek Çalık K, Coşar Çetin F, Erkaya R. Annelerin emzirme konusunda uygulamaları ve etkileyen faktörler. GÜSBD. 2017; 6(3):80-91.
- 7. Cunniff A, Spatz D. Mothers’ weaning practices when infants breastfeed for more than one year. MCN Am J Matern Child Nurs. 2017;42(2):88-94. doi:10.1097/NMC.0000000000000310.
- 8. Özen H, Gökçe S. Soru ve cevaplarla çocuk beslenmesi. İstanbul: İstanbul Akademi Yayınevi; 2015.
- 9. Dinç A, Dombaz İ, Dinç D. 6-18 ay bebeği olan annelerin emzirme ve anne sütüne ilişkin geleneksel uygulamaları. BAUN Sağ Bil Derg. 2015; 4(3):125-130. doi:10.5505/bsbd.2015.40316.
- 10. Peker Gürel P. Polikliniğimize başvuran 6 ay- 12 ay arası çocukların annelerinin; anne sütü ile beslenme ve emzirme konusunda bilgi düzeyinin ve uygulamalarının değerlendirilmesi [Doktora tezi]. İstanbul: T.C. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi; 2009.
- 11. Baş NG, Karatay G, Arıkan D, Baş K. Tunceli’de geçmişten bugüne bebeklerde görülen bazı sağlık sorunları ve annelerin baş etme yöntemleri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017;5(10):22-32.
- 12. Gök Uğur H, Şahin A, Aydın D, Kabadaş E. Annelerin bebeklerini anne sütünden ayırırken kullandıkları geleneksel yöntemlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2018;71(3):217-23. doi:10.4274/atfm.41736.
- 13. Gürarslan Baş N, Karatay G, Arikan D. Weaning practices of mothers in eastern Turkey. J Pediatr (Rio J). 2018;94(5):498-503. doi:10.1016/j.jped.2017.06.019.
- 14. Abu Hamad BA, Sammour HK. Weaning practices of mothers attending United Nations Relief and Works Agency health centres in the Gaza Governorates. J Adv Nurs. 2013;69(4):773-781. doi:10.1111/j.1365-2648.2012.06057.x
- 15. Aliyu I, Duru C, Lawal T, Mohammed A. Breastfeeding and weaning practices among Nigerian women. J Med Investig. Pract. 2014;9(4):140-143. doi:10.4103/9783-1230.157054.
- 16. Yıldız İ, Gölbaşı Z. Sivas ilinde annelerin emzirmeyi sonlandırmak için kullanılan geleneksel yöntemleri bilme ve kullanma durumlarının incelenmesi. HUHEMFAD. 2019;6(1):20-27. doi:10.31125/hunhemsire.544113.
- 17. Arça G, Işık HK. Anne sütü ve emzirmeye ilişkin ebe ve hemşirenin rolü. SBÜ Hemşirelik Dergisi. 2019;1(3):221-228.
- 18. Hisar KM, Uçan S. Emzirmeyi sonlandırmada annelerin uyguladıkları geleneksel yöntemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi. 16. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, 27-31 Ekim 2013, Antalya, syf. 599.
- 19. Gökdemirel S, Bozkurt G, Gökçay G, Bulut A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi. 2008;8(4):221-234.
- 20. Mutlu B, Yıldız S, Balcı S, Erkut Z. 1-2 yaş grubu çocuğu olan annelerin beslenme konusundaki uygulamaları. DBHAD. 2017;9:65-77.
- 21. Horta BL, Victora CG, and World Health Organization. Short-Term Effects of Breastfeeding: A Systematic Review on The Benefits of Breastfeeding on Diarrhoea and Pneumonia Mortality. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data; 2013.
- 22. Abu Shosha GM. Weaning practices of Jordanian mothers: A qualitative study. Health Soc Care Community. 2022 Feb;30(2):612-621. doi:10.1111/hsc.13165.
- 23. Altunel Ü, Özaydın, T. Annelerin emzirmeyi sonlandırma yöntemleri ve sonlandırma kararlarını etkileyen faktörler. STED. 2022;31(4):271-280. doi:10.17942/sted.969580.
- 24. Alsaç SY, Polat S. Annelerin emzirmeyi sonlandırma sürecine ilişkin bilgi ve uygulamaları. FNJN. 2018;26(1):11-20. doi: 10.26650/FNJN.387152.
- 25. Nabag FO, Karim AA, Mohamed A, Ahmed NM. Effectiveness of nutrition education program on mothers knowledge towards breast-feeding and weaning practices of children in Omdurman Pediatric Hospital. SJST. 2018;19(1):27-39.
- 26. Gonah L, Mutambara J. Determinants of weaning practices among mothers of infants aged below 12 months in Masvingo, Zimbabwe. Ann Glob Health. 2016;82(5):875–884. doi:10.1016/j.aogh.2016.10.006.
- 27. Agboado G, Michel E, Jackson E, Verma A. Factors associated with breastfeeding cessation in nursing mothers in a peer support programme in Eastern Lancashire. BMC Pediatrics. 2010;10:2-10.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hemşirelik |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 3 Sayı: 2 |
