Cumhuriyet ve Kavramsal Komşuları Monarşi, Devlet ve Demokrasi: Benzerlikler ve Farklılıklar Üzerine Bir Değerlendirme
Abstract
Siyaset bilimi ve siyaset felsefesi kavramları içinde cumhuriyet, anlamı ve algısı açık ve net olmayan bir kavramdır. Kavramın uzun tarihi ve duygusal yükleri, onun muğlaklığını beslese de, belki de en önemli belirsizlik kaynağı, kavramsal komşuları olarak adlandırılabilecek monarşi, devlet ve demokrasi kavramlarıyla tuhaf bir ilişki içinde olmasıdır. Bu tuhaflık, cumhuriyetin bu kavramlardan her biriyle zaman zaman özdeş, zaman zaman ise karşıt kavramlar olarak görülmesinden gelir. Bu hem özdeş hem de karşıt olma durumu, cumhuriyetin anlamının farklı kavramlarla iç içe girerek bulanıklaşmasına yol açmaktadır. Bu çalışma, cumhuriyetin anlamının kavramsal komşularıyla ilişkisini ayrı ayrı irdeleyerek cumhuriyetin anlamını belirginleştirmeye çalışıyor. Buradaki amaç, cumhuriyeti diğer kavramlardan titizce ayrıştırarak nihai bir tanımını yapmak değildir. Bunun yerine, cumhuriyetin her bir kavramla oluşturduğu kavramsal ikiliklerin aynı zamanda bir etkileşim zemini oluşturduğuna dikkat çekmektir. Cumhuriyet ve monarşi, cumhuriyet ve devlet, cumhuriyet ve demokrasi ikiliklerinde yer alan her bir kavram, cumhuriyeti başka bir biçimde etkilemekte ve ondan etkilenmekte; dönüştürürken dönüşmektedir. Tarihsel bir perspektif içinden bakıldığında, her bir kavram ikiliğinde cumhuriyet ve ilişkili olduğu kavram bazen yakınlaşmakta bazen karşıtlaşmaktadır. Esasen bu ikiliklerde mutlak anlamların olmadığına; bunun yerine bir etkileşimin olduğuna dikkat etmek önemlidir. Nitekim her üç kavramsal ikilik de, özdeşlik veya karşıtlığa indirgenemeyecek, etkileşim içinde yakınlaşıp uzaklaşan ama bazı değerler üzerinden komşu olan bir anlam zenginliğinden beslenmektedir. Ayrıca ikiliklerden her biri, cumhuriyetin tarihsel ve kuramsal dönüşümünün ayrı bir kesitini anlamaya hizmet etmektedir.
References
- 1. Akal, C. B. (2002). Roussseaucu Cumhuriyet Spinozacı Devlete Karşı. Toplum ve Bilim, 92: 105-19.
- 2. Akal, C. B. (2018). Machiavelli’nin Cumhuriyeti ve Cumhuriyetleri. Felsefelogos, 69: 45-57.
- 3. Akşin, S. (2002). Demokrasi mi, Cumhuriyet mi? Cumhuriyet ya da Demokrasi (ed. Ö. Ozankaya). Ankara: TC Kültür Bakanlığı. 41-47.
- 4. Allison, L. (2011). Monarchy. International Encyclopedia of Political Science, Vol. 5, (ed. B. Badie vd.). Los Angeles: Sage. 1613-18.
- 5. Ateş, T. (2008). Cumhuriyet. Doğu Batı, 47: 65-83. Barry, N. P. (2012). Modern Siyaset Teorisi, M. Erdoğan ve Y. Şahin, (çev.). Ankara: Liberte.
- 6. Bora, T. (1998). 75. Yılında Cumhuriyetçiliğin Dört Cari Anlamı: Cumhuriyet, Demokrasi ve Muhafazakâr Türk Cumhuriyetçiliği. Birikim, 115: 20-29.
- 7. Cangızbay, K. (2007). Hiçkimsenin Cumhuriyeti. Ankara: Ütopya.
- 8. Çağbayır, Y. (2007a), Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt 1. İstanbul: Ötüken.
- 9. Çağbayır, Y. (2007b), Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt 2. İstanbul: Ötüken.
- 10. Dahl, R. A. (2017). Demokrasi Üzerine, B. Kadıoğlu (Çev.). Ankara: Phoenix.
- 11. Debray, R. (1997). Cumhuriyetçi misiniz Demokrat mı? A. Arslan (Çev.). Türkiye Günlüğü, 47: 16-27.
- 12. Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın.
- 13. Doehring, K. (2014), Genel Devlet Kuramı. A Mumcu (Çev.). İstanbul: İnkılap.
- 14. Dil Derneği Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Dil Derneği.
- 15. Erdoğan, M. (1999). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal.
- 16. Gözler, K. (1999). Hukuk Açısından Monarşi ve Cumhuriyet Kavramlarının Tanımı Sorunu. AÜSBF Dergisi, 54 (1): 52-62.
- 17. Gözler, K. (2015). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin.
- 18. Gözübüyük, A. Ş. (1998). Anayasa Hukuku. Ankara: Turhan.
- 19. Habermas, J. (2010). Demokrasinin Üç Normatif Modeli. İçinde “Öteki” Olmak “Öteki”yle Yaşamak: Siyaset Kuramı Yazıları. İ. Aka (Çev.). İstanbul: YKY. 151-166.
- 20. İnsel, A (1998). Cumhuriyet ve Demokrasi. Birikim, 115: 30-39.
- 21. Kabaağaç, S. & Alova, E. (1995). Latince/Türkçe Sözlük. İstanbul: Sosyal.
- 22. Kılıçbay, M. A. (1992). Cumhuriyet ya da Nasıl Birey Olunur? Türkiye Günlüğü, 20: 43-46.
- 23. Kili, S. (2002). Cumhuriyet ve Demokrasi, Cumhuriyet ya da Demokrasi. (ed. Ö. Ozankaya). Ankara: TC Kültür Bakanlığı. 25-39.
- 24. Köker, L. (01.11.2022), Cumhuriyet hükûmet biçimi mi, yoksa devlet midir? https://artigercek.com/makale/cumhuriyet-hukumet-bicimi-mi-yoksa-devlet-midir-228304. Son erişim tarihi, 24.02.2023.
- 25. Topaloğlu A. (2011a). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Cilt 1 A-G. İstanbul: Kubbealtı.
- 26. Topaloğlu A. (2011b). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Cilt 2 H-N. İstanbul: Kubbealtı.
- 27. Lewis, B. (1965). Djumhûriyya. The Encyclopedia of Islam, Vol. II (ed. B. Lewis, Ch. Pellat & J. Schacht). Leiden: E. J. Brill. 594-595.
- 28. Linz, J. J. (2012). Totaliter ve Otoriter Rejimler. E. Özbudun (Çev.). Ankara: Liberte.
- 29. Madison, J. (2021). Federalist 10. İçinde A. Hamilton, J. Madison & J. Jay, Federalist Yazılar T. Şirin & N. U. Oran, (çev.). İstanbul: Runik. 96-104.
- 30. Manin, B. (1997). The Principles of Representative Government. New York: Cambridge University Press.
- 31. Nişanyan, S. (2008). Yanlış Cumhuriyet. İstanbul: Everest.
- 32. Okutan, C. (2006). Cumhuriyetçi Paradigma Paradigmatik Cumhuriyet. İstanbul: Paradigma.
- 33. Parkinson, C. N. (1984). Siyasal Düşüncenin Evrimi. M Harmancı (Çev.). İstanbul: Remzi.
- 34. Pettit, P. (1998). Cumhuriyetçilik: Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi. A. Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- 35. Raynold, P. (2011). Monarşi. Siyaset Felsefesi Sözlüğü (ed. P. Reynaud & S. Rials) İ. Yerguz, (çev.) (591-600). İstanbul: İletişim.
- 36. Roux, J. P. (2020). Kral: Mitler ve Simgeler. N. F. Kıcıroğlu (Çev). İstanbul: Dergâh.
- 37. Sabuncu, Y. (1997). Anayasa Hukukuna Giriş. Ankara: İmaj.
- 38. San, C. (2007). Devlet. Kamu Yönetimi Sözlüğü: İngilizce ve Fransızca Karşılıklarıyla Birlikte (ed. Ömer Bozkurt vd.). Ankara: TODAİE. 64-65.
- 39. Schmitt, C. (2011). Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet. B. E. Ortil (Çev.), Devlet Kuramı (Ed. C. B. Akal). Ankara: Dost. 245-54.
- 40. Schumpeter, J. A. (2007). Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi. H. İlhan (Çev.). Ankara: Alter.
- 41. Sever, M. & Dizdar C. (1993). 2. Cumhuriyet Tartışmaları: Yeni Arayışlar, Yeni Yönelimler. Ankara: Başak.
- 42. Skinner, Q. (2018), Liberalizmden Önce Özgürlük. K. Özdil (Çev.). İstanbul: Islık.
- 43. Teziç, E. (2007). Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta. Tunçel, A. (2010). Bir Siyaset Felsefesi Cumhuriyetçi Özgürlük. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- 44. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu.
- 45. Viroli, M. (2002). Republicanism. A. Shugaar (İng. Çev.). New York: Hill and Wang.
- 46. Yayla, A. (2003). Siyasî Düşünce Sözlüğü. Ankara: Liberte.
The Republic and Its Conceptual Neighbors, Monarchy, State and Democracy: An Evaluation of Similarities and Differences
Abstract
Among the concepts of political science and political philosophy, the republic is a concept whose meaning and perception is not clear and unambiguous. Although its long history and emotional baggage contribute to its ambiguity, perhaps the most important source of uncertainty is its strange relationship with its conceptual neighbors: monarchy, state and democracy. This strangeness comes from the fact that the republic is sometimes seen as identical with each of these concepts and sometimes as opposing concepts. This state of being both identical and antagonistic leads to the blurring of the meaning of the republic by being intertwined with different concepts. This study attempts to clarify the meaning of the republic by separately examining its relationship with its conceptual neighbors. The aim here is not to provide a final definition of the republic by meticulously separating it from other concepts. Instead, it is to draw attention to the fact that the conceptual dichotomies that the republic forms with each concept also constitute a ground for interaction. Each concept in the dichotomies of republic and monarchy, republic and state, republic and democracy affects and is affected by the republic in a different way; it is transformed as it transforms. When viewed from a historical perspective, in each conceptual duality, the republic and the concept it is related to sometimes converge and sometimes antagonize. In fact, it is important to note that there are no absolute meanings in these dichotomies; instead, there is an interaction. As a matter of fact, all three conceptual dichotomies are nourished by a richness of meaning that cannot be reduced to identity or opposition, that converge and diverge in interaction, but are neighbors through certain values. Moreover, each of the dichotomies serves to understand a different section of the historical and theoretical transformation of the republic.
References
- 1. Akal, C. B. (2002). Roussseaucu Cumhuriyet Spinozacı Devlete Karşı. Toplum ve Bilim, 92: 105-19.
- 2. Akal, C. B. (2018). Machiavelli’nin Cumhuriyeti ve Cumhuriyetleri. Felsefelogos, 69: 45-57.
- 3. Akşin, S. (2002). Demokrasi mi, Cumhuriyet mi? Cumhuriyet ya da Demokrasi (ed. Ö. Ozankaya). Ankara: TC Kültür Bakanlığı. 41-47.
- 4. Allison, L. (2011). Monarchy. International Encyclopedia of Political Science, Vol. 5, (ed. B. Badie vd.). Los Angeles: Sage. 1613-18.
- 5. Ateş, T. (2008). Cumhuriyet. Doğu Batı, 47: 65-83. Barry, N. P. (2012). Modern Siyaset Teorisi, M. Erdoğan ve Y. Şahin, (çev.). Ankara: Liberte.
- 6. Bora, T. (1998). 75. Yılında Cumhuriyetçiliğin Dört Cari Anlamı: Cumhuriyet, Demokrasi ve Muhafazakâr Türk Cumhuriyetçiliği. Birikim, 115: 20-29.
- 7. Cangızbay, K. (2007). Hiçkimsenin Cumhuriyeti. Ankara: Ütopya.
- 8. Çağbayır, Y. (2007a), Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt 1. İstanbul: Ötüken.
- 9. Çağbayır, Y. (2007b), Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt 2. İstanbul: Ötüken.
- 10. Dahl, R. A. (2017). Demokrasi Üzerine, B. Kadıoğlu (Çev.). Ankara: Phoenix.
- 11. Debray, R. (1997). Cumhuriyetçi misiniz Demokrat mı? A. Arslan (Çev.). Türkiye Günlüğü, 47: 16-27.
- 12. Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın.
- 13. Doehring, K. (2014), Genel Devlet Kuramı. A Mumcu (Çev.). İstanbul: İnkılap.
- 14. Dil Derneği Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Dil Derneği.
- 15. Erdoğan, M. (1999). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal.
- 16. Gözler, K. (1999). Hukuk Açısından Monarşi ve Cumhuriyet Kavramlarının Tanımı Sorunu. AÜSBF Dergisi, 54 (1): 52-62.
- 17. Gözler, K. (2015). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin.
- 18. Gözübüyük, A. Ş. (1998). Anayasa Hukuku. Ankara: Turhan.
- 19. Habermas, J. (2010). Demokrasinin Üç Normatif Modeli. İçinde “Öteki” Olmak “Öteki”yle Yaşamak: Siyaset Kuramı Yazıları. İ. Aka (Çev.). İstanbul: YKY. 151-166.
- 20. İnsel, A (1998). Cumhuriyet ve Demokrasi. Birikim, 115: 30-39.
- 21. Kabaağaç, S. & Alova, E. (1995). Latince/Türkçe Sözlük. İstanbul: Sosyal.
- 22. Kılıçbay, M. A. (1992). Cumhuriyet ya da Nasıl Birey Olunur? Türkiye Günlüğü, 20: 43-46.
- 23. Kili, S. (2002). Cumhuriyet ve Demokrasi, Cumhuriyet ya da Demokrasi. (ed. Ö. Ozankaya). Ankara: TC Kültür Bakanlığı. 25-39.
- 24. Köker, L. (01.11.2022), Cumhuriyet hükûmet biçimi mi, yoksa devlet midir? https://artigercek.com/makale/cumhuriyet-hukumet-bicimi-mi-yoksa-devlet-midir-228304. Son erişim tarihi, 24.02.2023.
- 25. Topaloğlu A. (2011a). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Cilt 1 A-G. İstanbul: Kubbealtı.
- 26. Topaloğlu A. (2011b). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Cilt 2 H-N. İstanbul: Kubbealtı.
- 27. Lewis, B. (1965). Djumhûriyya. The Encyclopedia of Islam, Vol. II (ed. B. Lewis, Ch. Pellat & J. Schacht). Leiden: E. J. Brill. 594-595.
- 28. Linz, J. J. (2012). Totaliter ve Otoriter Rejimler. E. Özbudun (Çev.). Ankara: Liberte.
- 29. Madison, J. (2021). Federalist 10. İçinde A. Hamilton, J. Madison & J. Jay, Federalist Yazılar T. Şirin & N. U. Oran, (çev.). İstanbul: Runik. 96-104.
- 30. Manin, B. (1997). The Principles of Representative Government. New York: Cambridge University Press.
- 31. Nişanyan, S. (2008). Yanlış Cumhuriyet. İstanbul: Everest.
- 32. Okutan, C. (2006). Cumhuriyetçi Paradigma Paradigmatik Cumhuriyet. İstanbul: Paradigma.
- 33. Parkinson, C. N. (1984). Siyasal Düşüncenin Evrimi. M Harmancı (Çev.). İstanbul: Remzi.
- 34. Pettit, P. (1998). Cumhuriyetçilik: Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi. A. Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- 35. Raynold, P. (2011). Monarşi. Siyaset Felsefesi Sözlüğü (ed. P. Reynaud & S. Rials) İ. Yerguz, (çev.) (591-600). İstanbul: İletişim.
- 36. Roux, J. P. (2020). Kral: Mitler ve Simgeler. N. F. Kıcıroğlu (Çev). İstanbul: Dergâh.
- 37. Sabuncu, Y. (1997). Anayasa Hukukuna Giriş. Ankara: İmaj.
- 38. San, C. (2007). Devlet. Kamu Yönetimi Sözlüğü: İngilizce ve Fransızca Karşılıklarıyla Birlikte (ed. Ömer Bozkurt vd.). Ankara: TODAİE. 64-65.
- 39. Schmitt, C. (2011). Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet. B. E. Ortil (Çev.), Devlet Kuramı (Ed. C. B. Akal). Ankara: Dost. 245-54.
- 40. Schumpeter, J. A. (2007). Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi. H. İlhan (Çev.). Ankara: Alter.
- 41. Sever, M. & Dizdar C. (1993). 2. Cumhuriyet Tartışmaları: Yeni Arayışlar, Yeni Yönelimler. Ankara: Başak.
- 42. Skinner, Q. (2018), Liberalizmden Önce Özgürlük. K. Özdil (Çev.). İstanbul: Islık.
- 43. Teziç, E. (2007). Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta. Tunçel, A. (2010). Bir Siyaset Felsefesi Cumhuriyetçi Özgürlük. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- 44. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu.
- 45. Viroli, M. (2002). Republicanism. A. Shugaar (İng. Çev.). New York: Hill and Wang.
- 46. Yayla, A. (2003). Siyasî Düşünce Sözlüğü. Ankara: Liberte.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Political Science |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Early Pub Date | July 28, 2023 |
| Publication Date | July 31, 2023 |
| Submission Date | May 9, 2023 |
| Published in Issue | Year 2023 |
Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.