Abstract
Kainattaki en değerli varlık insandır. Bütün ekonomik faaliyetlerin hem öznesi hem de nesnesi konumunda insan bulunmaktadır. Bütün ekonomik faaliyetler insan eliyle yürütülür. Dolayısıyla insana yönelik hizmetler son derece önemli ve bu hizmetler içerisindeki en önemli olanlarından biri de sağlık hizmetleridir. Sağlık hizmetleri çoğunlukla hastaneler vasıtasıyla insanlara sunulmaktadır. Sağlık hizmetlerinin sunumunda ihtiyaç duyulan fonlar ise genelde kamu ve özel sigorta kurumları tarafından sağlanmaktadır. Hastaneler kamu ve özel olmak üzere iki farklı sermaye yapısına sahiptirler. Türkiye’de sağlık hizmetleri devlet tarafından belirlenen tarifelere göre ücretlendirilmektedir. Sunulan sağlık hizmetinin tarife ücretlerinden daha maliyetli olması durumunda hastadan ek ücret istenebilmektedir. Maliyetlere ve hastanelerin sermaye yeterliliğine göre verilen sağlık hizmetinin kalite ve fiyatında farklılıklar olabilmektedir. İnsan sağlığı ve yaşamı için hayati önem taşıyan hastanelerin faaliyetlerini etkin bir şekilde sürdürebilmesi, rekabet gücü elde edebilmesi ve kaliteli sağlık hizmeti sunabilmesi için maliyetleri kontrol altında tutması ve kaynaklarını verimli kullanması gerekmektedir.
Bu çalışmada, bir kamu hastanesine ait veriler kullanılarak maliyet takip yöntemlerinden bölüm maliyetleme yöntemi ile maliyetler hesaplanmıştır. Hastane bir bütün olarak ele alınmış, maliyet merkezleri geliri olan ve geliri olmayan bölümler şeklinde ayrıma tabi tutulmuştur. Hastanede 28 esas hizmet üretim merkezi ve 6 adet yardımcı hizmet üretim merkezi tespit edilmiştir. Geliri olmayan birimlerde oluşan gider ve maliyetler öncelikle geliri olan birimlere daha sonra basit dağıtım yöntemi ile esas maliyet merkezlerine dağıtılarak bölüm maliyetleri hesaplanmıştır.
Ethical Statement
Bu çalışma Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu tarafından 02.01.2020 tarih ve 2020/1 sayılı toplantısında bilimsel etik açıdan uygun bulunmuştur.
References
- Akdoğan, N., (2014). “Maliyet Muhasebesi”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Alataş, A., (2022). “Sağlık İşletmelerinde Kaynak Tüketim Muhasebesi Modeli”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Programı, Doktora Tezi, Manisa.
- Al-Wali, A.A.M., (2019). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Hastane İşletmesinde Bir Uygulama. (Yayın No: 568455), Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
- Biçer, E. B. (2018), “Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi”, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Yayın No:2134 Eskişehir. (Bölüm 1)
- Büyükmirza, H. K., 2011. “Maliyet ve Yönetim Muhasebesi”, Gazi Kitabevi, 11. Baskı, Ankara.
- Cremonesi, P., Di Bella, E., & Montefiori, M. (2010). “Cost analysis of emergency department”, Journal of preventive medicine and hygiene, 51(4).
- Dalgalı, B., & Gürses, İ. (2018). Merhametin sağlık hizmetlerindeki yeri ve önemi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 181-204. https://doi.org/10.30561/sinopusd.426996
- Elif, A., Önder, N. T., Kayalı, S., Keskin, Z. & Yiğit, Ö. (2015). Kamu hastanelerinde branş bazında hasta başı maliyet analizi (İstanbul eğitim ve araştırma hastanesi örneği). Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2 (1), 40-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/46752/586402
- Finkler, S. A. (1994). “Essentials of Cost Accounting for Health Care Organizations”, An Aspen Publication, Aspen Publishers Inc, Gaithersburg, Maryland.
- Keleş, D. (2021). Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi: Hastane İşletmeleri İçin Maliyet-Hacim-Kâr Analizi Üzerine Örnek Bir Uygulama . Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 1-11.
- Kısakürek, M.M. (2010). “Hastane İşletmelerinde Bölüm Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 3, 229-256
- Kocabıyık, İ., (2008). “Sağlık Kuruluşlarında Faaliyet Maliyetlerinin Saptanması ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kocabıyık, İ., (2008). “Sağlık Kuruluşlarında Faaliyet Maliyetlerinin Saptanması ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kürkçü, Ö. (2015). Hastane İşletmelerinde Maliyet Hesaplamaları, Muhasebesi, Karşılaşılan Sorunlar ve Uygulama. (Yayın No: 381271), Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi.
- Larsen, E. R. (1988). “Systems Support Cost Accounting and Quality Of Care”, Healthcare Financial Management; 42, 2; ABI/INFORM Global ss. 86-88.
- Macario, A., Vitez, T. S., Dunn, B., & McDonald, T. (1995). “Where are the costs in perioperative care?: Analysis of hospital costs and charges for inpatient surgical care”, The Journal of the American Society of Anesthesiologists, 83(6), 1138-1144.
- Özkan, A. (2003). “Hastane İşletmelerinde Maliyetleme Yaklaşımları”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt 22, Sayı 2, s. 113-130.
- Özkan, O. ve Ağırbaş, İ. (2015). Hastane Poliklinik Birim Maliyet Analizi Ve Örnek Bir Uygulama. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (2), 0-0.
- Özkan O., Kutlu G., Aydın, J. C., Aydemir, İ., Ağırbaş, İ.,(2014) “Hastanelerde Maliyet Analizi ve Örnek Bir Uygulama” 8. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi” 10-12 ,Girne/K.K.T.C
- Sarı, P., (2007). “Kamu ve özel sektör hastanelerinin değişim ve gelişim sürecinde orta düzey yöneticilerin üstlendikleri rollerin incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Sarp, N. (2018). “Sağlık Kurumları Yönetimi 1”, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları, Yayın No:2346 (Bölüm 2), Eskişehir.
- Shepard D. S., Hodgkin D., Anthony Y. E., (2000). “Analysis of Hospitals Costs: A Manuel For Managers”, Institute for Health Policy Heller Graduate School, Brandeis University, Waltham, MA, USA, World Health Organization Report, Genova
- Schultz, R., & Johnson, A.R. (2003). Managament of Hospitals and healt services. Washington DC.: Beard Books.
- Soylular, B., Ve Ağırbaş, İ., (2016). “Hastanelerde Maliyet Analizi ve İkinci Basamak Bir Hastanede Birim Maliyet Hesaplanması”, Gülhane Tıp Dergisi, Sayı:58 ss:266-271
- Şener, Z., (2018). “Sağlık İşletmeciliğinde Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Sisteminin Oluşturulması: Bir Hastane Uygulaması”, Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Tatar, F. (2020). Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi Ve Bir Uygulama. (Yayın No: 648997), [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
- Teker, C., Çavmak, D., Yıldırım, B. & Avcı, H. (2019). Sağlık İşletmelerinde Birim Maliyetleme: Bir Özel Hastane Erişkin Yoğun Bakım Ünitesi Uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22 (1), 97-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/43867/539717
- 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunu
- Sağlık Bakanlığı’nın 18 Mart 2020 tarihli “Hastane Afet ve Acil Durum Planları Uygulama Yönetmeliği”
- Sağlık Bakanlığı’nın 15 Mayıs 2017 tarihli “Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Hakkında Yönetmelik”
- Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği (2021)
Abstract
The most valuable entity in the universe is the human being. Humans occupy both the subject and object positions in all economic activities. All economic activities are conducted by humans. Therefore, services directed towards humans are extremely important, and among these services, healthcare services are among the most significant. Healthcare services are predominantly provided to people through hospitals. The funds required for the provision of healthcare services are generally supplied by public and private insurance institutions. Hospitals have two different capital structures: public and private. In Turkey, healthcare services are priced according to tariffs determined by the state. If the cost of the healthcare service provided exceeds the tariff rates, an additional fee may be requested from the patient. Variations in the cost and capital adequacy of hospitals can lead to differences in the quality and price of the healthcare services provided. For hospitals, which are of vital importance for human health and life, to effectively sustain their operations, gain competitive advantage, and provide quality healthcare services, they must control costs and use their resources efficiently.
In this study, cost calculations were conducted using the departmental costing method, one of the cost tracking methods, based on data from a public hospital. The hospital was approached as a whole, and cost centers were categorized as revenue-generating and non-revenue-generating departments. In the hospital, 28 primary service production centers and 6 auxiliary service production centers were identified. Expenses and costs incurred in non-revenue-generating units were first allocated to revenue-generating units and then distributed to primary cost centers using the simple allocation method to calculate departmental costs.
References
- Akdoğan, N., (2014). “Maliyet Muhasebesi”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Alataş, A., (2022). “Sağlık İşletmelerinde Kaynak Tüketim Muhasebesi Modeli”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Programı, Doktora Tezi, Manisa.
- Al-Wali, A.A.M., (2019). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Hastane İşletmesinde Bir Uygulama. (Yayın No: 568455), Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
- Biçer, E. B. (2018), “Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi”, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Yayın No:2134 Eskişehir. (Bölüm 1)
- Büyükmirza, H. K., 2011. “Maliyet ve Yönetim Muhasebesi”, Gazi Kitabevi, 11. Baskı, Ankara.
- Cremonesi, P., Di Bella, E., & Montefiori, M. (2010). “Cost analysis of emergency department”, Journal of preventive medicine and hygiene, 51(4).
- Dalgalı, B., & Gürses, İ. (2018). Merhametin sağlık hizmetlerindeki yeri ve önemi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 181-204. https://doi.org/10.30561/sinopusd.426996
- Elif, A., Önder, N. T., Kayalı, S., Keskin, Z. & Yiğit, Ö. (2015). Kamu hastanelerinde branş bazında hasta başı maliyet analizi (İstanbul eğitim ve araştırma hastanesi örneği). Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2 (1), 40-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/46752/586402
- Finkler, S. A. (1994). “Essentials of Cost Accounting for Health Care Organizations”, An Aspen Publication, Aspen Publishers Inc, Gaithersburg, Maryland.
- Keleş, D. (2021). Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi: Hastane İşletmeleri İçin Maliyet-Hacim-Kâr Analizi Üzerine Örnek Bir Uygulama . Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 1-11.
- Kısakürek, M.M. (2010). “Hastane İşletmelerinde Bölüm Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 3, 229-256
- Kocabıyık, İ., (2008). “Sağlık Kuruluşlarında Faaliyet Maliyetlerinin Saptanması ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kocabıyık, İ., (2008). “Sağlık Kuruluşlarında Faaliyet Maliyetlerinin Saptanması ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kürkçü, Ö. (2015). Hastane İşletmelerinde Maliyet Hesaplamaları, Muhasebesi, Karşılaşılan Sorunlar ve Uygulama. (Yayın No: 381271), Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi.
- Larsen, E. R. (1988). “Systems Support Cost Accounting and Quality Of Care”, Healthcare Financial Management; 42, 2; ABI/INFORM Global ss. 86-88.
- Macario, A., Vitez, T. S., Dunn, B., & McDonald, T. (1995). “Where are the costs in perioperative care?: Analysis of hospital costs and charges for inpatient surgical care”, The Journal of the American Society of Anesthesiologists, 83(6), 1138-1144.
- Özkan, A. (2003). “Hastane İşletmelerinde Maliyetleme Yaklaşımları”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt 22, Sayı 2, s. 113-130.
- Özkan, O. ve Ağırbaş, İ. (2015). Hastane Poliklinik Birim Maliyet Analizi Ve Örnek Bir Uygulama. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (2), 0-0.
- Özkan O., Kutlu G., Aydın, J. C., Aydemir, İ., Ağırbaş, İ.,(2014) “Hastanelerde Maliyet Analizi ve Örnek Bir Uygulama” 8. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi” 10-12 ,Girne/K.K.T.C
- Sarı, P., (2007). “Kamu ve özel sektör hastanelerinin değişim ve gelişim sürecinde orta düzey yöneticilerin üstlendikleri rollerin incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Sarp, N. (2018). “Sağlık Kurumları Yönetimi 1”, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları, Yayın No:2346 (Bölüm 2), Eskişehir.
- Shepard D. S., Hodgkin D., Anthony Y. E., (2000). “Analysis of Hospitals Costs: A Manuel For Managers”, Institute for Health Policy Heller Graduate School, Brandeis University, Waltham, MA, USA, World Health Organization Report, Genova
- Schultz, R., & Johnson, A.R. (2003). Managament of Hospitals and healt services. Washington DC.: Beard Books.
- Soylular, B., Ve Ağırbaş, İ., (2016). “Hastanelerde Maliyet Analizi ve İkinci Basamak Bir Hastanede Birim Maliyet Hesaplanması”, Gülhane Tıp Dergisi, Sayı:58 ss:266-271
- Şener, Z., (2018). “Sağlık İşletmeciliğinde Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Sisteminin Oluşturulması: Bir Hastane Uygulaması”, Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Tatar, F. (2020). Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi Ve Bir Uygulama. (Yayın No: 648997), [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
- Teker, C., Çavmak, D., Yıldırım, B. & Avcı, H. (2019). Sağlık İşletmelerinde Birim Maliyetleme: Bir Özel Hastane Erişkin Yoğun Bakım Ünitesi Uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22 (1), 97-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/43867/539717
- 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunu
- Sağlık Bakanlığı’nın 18 Mart 2020 tarihli “Hastane Afet ve Acil Durum Planları Uygulama Yönetmeliği”
- Sağlık Bakanlığı’nın 15 Mayıs 2017 tarihli “Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Hakkında Yönetmelik”
- Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği (2021)
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Business Administration |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | July 10, 2024 |
| Acceptance Date | September 18, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025Volume: 26 Issue: 2 |
Cumhuriyet University Journal of Economics and Administrative Sciences is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).