Öz
Bir toplumun sağlık ve refah düzeyinin önemli bir göstergesi olan doğuşta yaşam beklentisi, belirli bir yılda doğan bir bireyin ortalama kaç yıl yaşayacağını ifade etmektedir. Aynı zamanda bireylerin ve toplumun ülkede veya bölgede sunulan sağlık hizmetlerinden faydalanma imkanıyla yakından ilgilidir. Doğuşta yaşam beklentisi insani kalkınmanın önemli bir parçası ve ülkelerin sağlık düzeylerinin karşılaştırılmasında sıklıkla kullanılan önemli bir ölçüttür. Yaşam beklentisindeki artışlar beşeri sermayeye önemli katkılar sağlarken ekonomik büyüme ve gelişmeyi de hızlandırmaktadır. Bu çalışmanın amacı 1991-2019 döneminde E-7 ülkelerinde (Brezilya, Meksika, Hindistan, Çin, Endonezya, Türkiye ve Rusya) doğuşta yaşam beklentisine etki eden faktörlerin belirlenmesidir. Çalışmada bağımlı değişken olarak doğuşta yaşam beklentisi kullanılırken, kentleşme oranı, işsizlik oranı, kaba doğum oranı ve kişi başı GSYİH değişkenleri bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek için Westerlund (2006) panel eş bütünleşme testi kullanılmıştır. Eşbütünleşme katsayıları ise Eberhardt ve Bond (2009) tarafından önerilen AMG testi ile tahmin edilmiştir. Araştırma sonucunda, E-7 ülkelerinden oluşan panel sonuçlarının %5 düzeyinde istatistiki olarak anlamsız olduğu elde edilmiştir. Panel sonuçlarının istatistiki olarak anlamsız çıkması analiz edilen ülke grubunun heterojen olma özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte ülke bazlı değerlendirmelerde E-7 ülkelerinde doğuşta yaşam beklentisine etki eden faktörlerin ülkelere göre değiştiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adak, N. (2010). Sosyal Bir Problem Olarak İşsizlik ve Sonuçları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2): 15-116
- Akın, A. ve Ersoy, K. (2012). 2050'ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Sağlık Sistemine Bakış. TÜSİAD, Yayın No: TÜSİAD-T/2012-11/533
- Afşar, M. (2013). İktisada Giriş II (Ed: C. Necat Berberoğlu ve Levent Erdoğan). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2801, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1759, İkinci Baskı, Eskişehir, ss 3-28
- Aydın, B. (2020). İktisadi Göstergelerin Beklenen Yaşam Süresi Üzerindeki Etkileri: Panel Veri Analizi. İstanbul İktisat Dergisi 70 (1): 163-181
- Baltagi, B. (2008). Econometric analysis of panel data, John Wiley & Sons, Chichester.
- Bayın, G. (2016). Doğuşta Ve İleri Yaşta Beklenen Yaşam Sürelerine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi (Turkish Journal of Family Practice), 20(3): 93-103.
- Bilir, Ö. B. ve Gökdemir, T. (2018). Kalkınma Göstergeleri Çerçevesinde Yaşam Beklentisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’ 18): 163-167.
- Breusch, T. S. and Pagan, A. R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The review of economic studies, 47(1), 239-253.
- Dağdemir, Ö. (2009). Sağlık ve Ekonomik Büyüme: 1960-2005 Döneminde Gelişmekte Olan Ülkelerde Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(2): 76-96.
- Ebenstein, A., Maoyong, F., Michael, G., Guojun, H., Peng, Y. and Maigeng, Z. (2015). Growth, Pollution, and Life Expectancy: China from 1991-2012. American Economic Review, 105(5): 226-311.
- Eberhardt, M. and Bond, S. (2009). Cross-Section Dependence in Nonstationary Panel Models: A Novel Estimator. MPRA Paper No. 17692, 1-26.
- Ecevit, E. (2013). Türk Cumhuriyetleri’nde Yaşam Beklentisinin Belirleyicileri ve Ampirik Bir Analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21: 349-363
- Erdoğan, S. ve Bozkurt, H., (2008). “Türkiye’de Yaşam Beklentisi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli İle Bir Analiz,” The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 3; 25-38.
- Fayissa, B. and Gutema, P. (2005). Estimating a Health Production Function for Sub Saharan Africa (SSA), Applied Economics. 37(2): 155-164.
- Güloglu, B. ve İspir, M. S. (2011). Dogal İssizlik Orani mi? İssizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınamasi Analizi/Is Natural Rate of Unemployment or Hysteresis? Sector-Specific Panel Unit Root Test Analysis for Turkey. Ege Akademik Bakis, 11(2), 205.
- Gürbüz, M. ve Karabulut, M. (2008). SSCB’nin Dağılmasıyla Bağımsızlığına Kavuşan Ülkelerde Ortalama Yaşam Süresi ile Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6 (1): 69-83.
- Halıcıoğlu, F. (2011). Modelling Life Expectancy in Turkey. Economic Modelling, 28 (5): 2075-2082. DOI: 10.1016/j.econmod.2011.05.002
- Hassan, F. A., Minato, N., Ishida, S. ve Nor, N. M. (2017). Environment Determinants of Life Expectancy in Developing Countries: A Panel Data Analysis. Global Journal of Health Science, 9(5): 105-117.
- Kızıl, B. C. ve Ceylan, R. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Journal of Yaşar University, 13(50), 197-209.
- Lichtenberg, F. R. (2002). Sources of U.S. Longevity Increase, 1960-1997. NBER Working Paper. No.8755.
- Miladinov, G. (2020). Socioeconomic Development and Life Expectancy Relationship: Evidence From the EU Accession Candidate Countries. Genus, Journal of Population Sciences, 76, 2.
- Naimoğlu, M. (2021). Fourier Yaklaşımıyla Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Enerji Kayıplarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Almanya Örneği. Journal of Economics and Research, 2(1), 59-68.
- Nazlıoglu, S. and Karul, C. (2017). Panel Lm Unit Root Test with Gradual Structural Shifts. 40th International Panel Data Conference, July 7-8, Thessaloniki Greece, 1-26.
- Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özbek, S. ve Türkmen, S. (2020). Finansallaşma, İşsizliği Artırıyor mu? E7 Ülkelerinden Yeni Kanıtlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2096-2115.
- Özşahin, G. (2019). Türkiye’de Yaşam Beklentisinin Belirleyicileri: ARDL Eşbütünleşme Analizi. Toplumsal Değişim, 1(2): 227-240.
- Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. CESifo Working Paper Series No. 1229; IZA Discussion Paper No. 1240.
- Pesaran, M. H. and Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
- Pesaran, M. H., Ullah, A. and Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted Lm Test of Error Cross-Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
- Polat, M. and Naimoğlu, M. (2019). Faiz Oranlarının Firmaların Piyasa Değerine Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 115-121.
- Stewart, T. S., Cutler, M. D. and Rosen, B. A. (2009). Forecasting the Effects of Obesity and Smoking on U.S. Life Expectancy. The New England Journal of Medicine, 361 (23), 2252-2260.
- Şahin, D. (2018). Doğumda Yaşam Beklentisinin Belirleyicilerinin Analizi: APEC Ülkeleri Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(1), 1-7.
- Tafran, K., Tumin, M. ve Osman, A. F. (2020). Poverty, Income and Unemployment as Determinants of Life Expectancy: Empirical Evidence From Panel Data of Thirteen Malaysian States. Iran J Public Health, 49(2): 294-303
- Tıraş, H. H. ve Özbek, S. (2020). OECD Ülkelerinde Doğuşta Yaşam Beklentisinin Belirleyicilerinin Ekonometrik Analizi. Business & Management Studies: An International Journal (BMIJ), 8(3): 2893-2923.
- Türkmen, S. ve Ağır, H. (2020). Enflasyon İle Finansal Gelişme İlişkisi: Yüksek Ve Düşük Enflasyonlu Ülkeler Üzerine Ampirik Kanıtlar. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 577-592.
- WB (WORLD BANK). (2021). Databank, World Development Indicators, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators. Erişim Tarihi: 05.05.2021
- Westerlund, J. (2006). Testing for Panel Cointegration with Multiple Structural Breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(1), 101-132.
Öz
Life expectancy at birth, which is an important indicator of the health and welfare level of a society, expresses the average number of years an individual born in a given year will live. At the same time, it is closely related to the opportunity of individuals and society to benefit from the health services offered in the country or region. Life expectancy at birth is an important part of human development and is an important criterion that is often used to compare countries' health levels. Increases in life expectancy make significant contributions to human capital, while also accelerating economic growth and development. The aim of this study is to determine the factors affecting life expectancy at birth in E-7 countries (Brazil, Mexico, India, China, Indonesia, Turkey and Russia) in the period 1991-2019. While life expectancy at birth is used as the dependent variable in the study, the variables of urbanization rate, unemployment rate, crude birth rate and GDP per capita constitute the independent variables. Westerlund (2006) panel cointegration test was used to test the relationship between the variables. The cointegration coefficients were estimated by the AMG test proposed by Eberhardt and Bond (2009). As a result of the research, it was found that the panel results consisting of E-7 countries were statistically insignificant at the 5% level. The fact that the panel results are statistically insignificant is due to the heterogeneity of the analyzed country group. However, in country-based evaluations, it was concluded that the factors affecting life expectancy at birth in E-7 countries vary according to countries.
Anahtar Kelimeler
Health Life Expectancy Panel Cointegration Tests E-7 Countries
Kaynakça
- Adak, N. (2010). Sosyal Bir Problem Olarak İşsizlik ve Sonuçları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2): 15-116
- Akın, A. ve Ersoy, K. (2012). 2050'ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Sağlık Sistemine Bakış. TÜSİAD, Yayın No: TÜSİAD-T/2012-11/533
- Afşar, M. (2013). İktisada Giriş II (Ed: C. Necat Berberoğlu ve Levent Erdoğan). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2801, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1759, İkinci Baskı, Eskişehir, ss 3-28
- Aydın, B. (2020). İktisadi Göstergelerin Beklenen Yaşam Süresi Üzerindeki Etkileri: Panel Veri Analizi. İstanbul İktisat Dergisi 70 (1): 163-181
- Baltagi, B. (2008). Econometric analysis of panel data, John Wiley & Sons, Chichester.
- Bayın, G. (2016). Doğuşta Ve İleri Yaşta Beklenen Yaşam Sürelerine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi (Turkish Journal of Family Practice), 20(3): 93-103.
- Bilir, Ö. B. ve Gökdemir, T. (2018). Kalkınma Göstergeleri Çerçevesinde Yaşam Beklentisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’ 18): 163-167.
- Breusch, T. S. and Pagan, A. R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The review of economic studies, 47(1), 239-253.
- Dağdemir, Ö. (2009). Sağlık ve Ekonomik Büyüme: 1960-2005 Döneminde Gelişmekte Olan Ülkelerde Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(2): 76-96.
- Ebenstein, A., Maoyong, F., Michael, G., Guojun, H., Peng, Y. and Maigeng, Z. (2015). Growth, Pollution, and Life Expectancy: China from 1991-2012. American Economic Review, 105(5): 226-311.
- Eberhardt, M. and Bond, S. (2009). Cross-Section Dependence in Nonstationary Panel Models: A Novel Estimator. MPRA Paper No. 17692, 1-26.
- Ecevit, E. (2013). Türk Cumhuriyetleri’nde Yaşam Beklentisinin Belirleyicileri ve Ampirik Bir Analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21: 349-363
- Erdoğan, S. ve Bozkurt, H., (2008). “Türkiye’de Yaşam Beklentisi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli İle Bir Analiz,” The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 3; 25-38.
- Fayissa, B. and Gutema, P. (2005). Estimating a Health Production Function for Sub Saharan Africa (SSA), Applied Economics. 37(2): 155-164.
- Güloglu, B. ve İspir, M. S. (2011). Dogal İssizlik Orani mi? İssizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınamasi Analizi/Is Natural Rate of Unemployment or Hysteresis? Sector-Specific Panel Unit Root Test Analysis for Turkey. Ege Akademik Bakis, 11(2), 205.
- Gürbüz, M. ve Karabulut, M. (2008). SSCB’nin Dağılmasıyla Bağımsızlığına Kavuşan Ülkelerde Ortalama Yaşam Süresi ile Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6 (1): 69-83.
- Halıcıoğlu, F. (2011). Modelling Life Expectancy in Turkey. Economic Modelling, 28 (5): 2075-2082. DOI: 10.1016/j.econmod.2011.05.002
- Hassan, F. A., Minato, N., Ishida, S. ve Nor, N. M. (2017). Environment Determinants of Life Expectancy in Developing Countries: A Panel Data Analysis. Global Journal of Health Science, 9(5): 105-117.
- Kızıl, B. C. ve Ceylan, R. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Journal of Yaşar University, 13(50), 197-209.
- Lichtenberg, F. R. (2002). Sources of U.S. Longevity Increase, 1960-1997. NBER Working Paper. No.8755.
- Miladinov, G. (2020). Socioeconomic Development and Life Expectancy Relationship: Evidence From the EU Accession Candidate Countries. Genus, Journal of Population Sciences, 76, 2.
- Naimoğlu, M. (2021). Fourier Yaklaşımıyla Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Enerji Kayıplarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Almanya Örneği. Journal of Economics and Research, 2(1), 59-68.
- Nazlıoglu, S. and Karul, C. (2017). Panel Lm Unit Root Test with Gradual Structural Shifts. 40th International Panel Data Conference, July 7-8, Thessaloniki Greece, 1-26.
- Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özbek, S. ve Türkmen, S. (2020). Finansallaşma, İşsizliği Artırıyor mu? E7 Ülkelerinden Yeni Kanıtlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2096-2115.
- Özşahin, G. (2019). Türkiye’de Yaşam Beklentisinin Belirleyicileri: ARDL Eşbütünleşme Analizi. Toplumsal Değişim, 1(2): 227-240.
- Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. CESifo Working Paper Series No. 1229; IZA Discussion Paper No. 1240.
- Pesaran, M. H. and Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
- Pesaran, M. H., Ullah, A. and Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted Lm Test of Error Cross-Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
- Polat, M. and Naimoğlu, M. (2019). Faiz Oranlarının Firmaların Piyasa Değerine Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 115-121.
- Stewart, T. S., Cutler, M. D. and Rosen, B. A. (2009). Forecasting the Effects of Obesity and Smoking on U.S. Life Expectancy. The New England Journal of Medicine, 361 (23), 2252-2260.
- Şahin, D. (2018). Doğumda Yaşam Beklentisinin Belirleyicilerinin Analizi: APEC Ülkeleri Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(1), 1-7.
- Tafran, K., Tumin, M. ve Osman, A. F. (2020). Poverty, Income and Unemployment as Determinants of Life Expectancy: Empirical Evidence From Panel Data of Thirteen Malaysian States. Iran J Public Health, 49(2): 294-303
- Tıraş, H. H. ve Özbek, S. (2020). OECD Ülkelerinde Doğuşta Yaşam Beklentisinin Belirleyicilerinin Ekonometrik Analizi. Business & Management Studies: An International Journal (BMIJ), 8(3): 2893-2923.
- Türkmen, S. ve Ağır, H. (2020). Enflasyon İle Finansal Gelişme İlişkisi: Yüksek Ve Düşük Enflasyonlu Ülkeler Üzerine Ampirik Kanıtlar. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 577-592.
- WB (WORLD BANK). (2021). Databank, World Development Indicators, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators. Erişim Tarihi: 05.05.2021
- Westerlund, J. (2006). Testing for Panel Cointegration with Multiple Structural Breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(1), 101-132.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Kasım 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Haziran 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Cited By
BRICS-T Ülkelerinde Erkek ve Kadın Genç İşsizlik ile Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi İlişkisi: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.18037/ausbd.1272600
Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.