Araştırma Makalesi
PSİKOLOJİK SÖZLEŞME VE İŞYERİ ZORBALIĞININ İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİ: HEMŞİRELERDE BİR ARAŞTIRMA
Öz
Bu araştırmanın amacı, hemşirelerde
psikolojik sözleşme ve işyeri zorbalığının işten ayrılma niyetine etkisini
incelemektir. Araştırmanın evrenini Ankara ilinde bir vakıf üniversitesi
hastanesinde çalışan hemşireler oluşturmaktadır (N=257). Çalışmada, hastanede
görev yapmakta olan hemşirelere ulaşılması hedeflenmiş olup, çalışma sonucunda
122 anketin geri dönüşü sağlanabilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak
anket kullanılmıştır. Çalışmaya katılan hemşirelerin psikolojik sözleşme
algılarının orta düzeyde, işyeri zorbalığının düşük ve işten ayrılma
algılarının ise orta alt düzeyde olduğu söylenebilir. Psikolojik sözleşme
boyutları işten ayrılma niyeti üzerindeki toplam varyansın %19,3’ünü ve işyeri
zorbalığı işten ayrılma niyeti üzerindeki toplam varyansın %14,8’ini
açıklamaktadır. Psikolojik sözleşme ve
işyeri zorbalığı işten ayrılma niyeti üzerindeki toplam varyansın %28,7’sini
açıklamaktadır. Hastane yönetimlerinin hemşirelerin psikolojik sözleşme
algılarını iyileştirmeye yönelik düzenlemeler yapması ve işyeri zorbalığı
davranışlarının önüne geçebilecek ve çalışanlar arası ilişkileri iyileştirmeye
yönelik örgüt kültürü ve kontrol mekanizmaları kullanılması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler
Psikolojik Sözleşme İşyeri Zorbalığı İşten Ayrılma Niyeti Hemşire
Kaynakça
- Aslan, Ş. ve Uyar, S. (2018). “Psikolojik Sözleşme İhlali İle Hissettirdiklerinin Örgütsel Özdeşleşme, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 1-38.
- Aydın, O. ve Öcel, H. (2009). “İşyeri Zorbalığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 94-103.
- Berry, P. A., Gillespie, G. L., Gates, D. and Schafer, J. (2012). “Novice Nurse Productivity Following Workplace Bullying”, Journal of Nursing Scholarship, 44(1), 80-87.
- Blomme, R. J., Van Rheede, A. and Tromp, D. M. (2010). “The Use of the Psychological Contract to Explain Turnover Intentions in The Hospitality İndustry: A Research Study On The Impact of Gender on the Turnover Intentions of Highly Educated Employees”, The International Journal of Human Resource Management, 21(1), 144-162.
- Büyükyılmaz, O. ve Çakmak, A. F. (2014). “İlişkisel ve İşlemsel Psikolojik Sözleşmede Algılanan İhlalin İşten Ayrılma Niyeti ve Algılanan Örgütsel Destek Üzerindeki Etkisi”, Ege Akademik Bakış, 14(4), 583-596.
- Cho, S., Johanson, M. M. ve Guchait, P. (2009).” Employees Intent to Leave: A Comparison of Determinants of Intent to Leave Versus Intent to Stay”, International Journal of Hospitality Management, 28(3), 374-381.
- Cihangiroğlu, N. ve Şahin, B. (2010). “Organizasyonlarda Önemli Bir Fenomen: Psikolojik Sözleşme”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 1-16.
- Cihangiroğlu, N. ve Şahin, B. (2012). “Hekim ve Hemşirelerin Psikolojik Sözleşme Algılarının Karşılaştırması”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(1), 63-70.
- Cihangiroğlu, N., Şahin, B. ve Uzuntarla, Y. (2015). “Yardımcı Sağlık Personelinin Psikolojik Sözleşmeleri İle Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişkinin Analizi”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(4), 293-299.
- Einarsen, S. and Hoel, H. (2001). The negative acts questionnaire: Development, validation and revision of a measure of bullying at work. 10th European Congress on Work and Organizational Psychology, 16-19 May 2001, Prague.
- Einarsen, S. and Raknes, B. I. (1997). “Harassment in The Workplace And The Victimization of Men”, Violence and Victims, 12(3), 247-263.
- Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. and Cooper C. L. (2011). Bullying and harassment in the workplace: developments in theory, research, and practice. New York: Taylor & Francis Group.
- Elden, B. (2017). Psikolojik Sözleşme İhlali Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Birey-Örgüt Uyumunun Düzenleyici Rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- Envergil, D. (2018). Sağlık Çalışanlarının Psikolojik Sözleşme Algılarının Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ergun Özler, D. ve Ünver, E. (2012). “Psikolojik Sözleşmenin İş Tatmini Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 325-351.
- Esmer, Y. ve Özdaşlı, K. (2018). Akademik yönetimde psikolojik sözleşme ihlali, etik liderlik ve prososyal davranışlar. Ankara: Çizgi Kitapevi Yayınları.
- Fontes, K. B., Santana, R. G., Pelloso, S. M. and Carvalho, M. D. B. (2013). “Factors Associated With Bullying At Nurses' Workplaces”, Revista Latino-Americana De Enfermagem, 21(3), 758-764.
- Gardulf, A., Söderström, I. L., Orton, M. L., Eriksson, L. E., Arnetz, B. and Nordström, G. (2005). “Why Do Nurses at a University Hospital Want to Quit Their Jobs?”, Journal of Nursing Management, 13(4), 329-337.
- Güngör Tavşanlı, N., Türkmen, S. N. ve Es, B. (2017). “Hemşirelerin İşyeri Zorbalığına Maruz Kalma Durumları ve Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 26(6), 231-236.
- Halawi, A. H. (2014). “Stimuli and Effect of the Intention to Leave The Organization”, European Scientific Journal, 1(Special issue), 184-197.
- Haydari, S. M., Kocaman, G. ve Tokat, M. A. (2016). “Farklı Kuşaklardaki Hemşirelerin İşten ve Meslekten Ayrılma Niyetleri İle Örgütsel Ve Mesleki Bağlılıklarının İncelenmesi”, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(3), 119-131.
- Heinen, M. M., Van Achterberg, T., Schwendimann, R., Zander, B., Matthews, A., Kózka, M., Ensio, A., Sjetne, I. S., Casbas, T. M., Ball, J., and Schoonhoven, L. (2013). Nurses’ intention to leave their profession: A cross sectional observational study in 10 European countries. International Journal of Nursing Studies, 50(2), 174-184.
- Hiltrop, J. M. (1995). “The Changing Psychological Contract: The Human Resource Challenge of the 1990s”, European Management Journal, 13(3), 286-294.
- Hutchinson, M., Vickers, M., Jackson, D. and Wilkes, L. (2006). “Workplace Bullying in Nursing: Towards A More Critical Organisational Perspective”, Nursing Inquiry, 13(2), 118-126.
- İyigün, N. Ö. ve Çetin, C. (2012). “Psikolojik Kontratın Örgütsel Sapma Üzerindeki Etkisi ve İlaç Sektöründe Bir Araştırma”, Öneri Dergisi, 10(37), 15-29.
- Karcıoğlu, F. ve Türker, E. (2010). “Psikolojik Sözleşme İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 121-140.
- Koyuncu, M. ve Özgül Katlav, E. (2014). “Otel İşletmelerinde Psikolojik Sözleşme İhlalinin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2), 6-27.
- Mallette, C. (2011). “Nurses’ Work Patterns: Perceived Organizational Support And Psychological Contracts”, Journal of Research in Nursing, 16(6), 518-532.
- McCarthy, G., Tyrrell, M. P. and Lehane, E. (2007). “Intention to Leave or Stay in Nursing”, Journal of Nursing Management, 15(3), 248-255.
- McKenna, B. G., Smith, N. A., Poole, S. J. And Coverdale, J. H. (2003). “Horizontal Violence: Experiences of Registered Nurses in Their First Year of Practice”, Journal of Advanced Nursing, 42(1), 90-96.
- Millward, L. J. and Hopkins, L. J. (1998). “Psychological Contracts, Organizational And Job Commitment”, Journal of Applied Social Psychology, 28(16), 1530-1556.
- Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik Sözleşmenin Personelin Tutum ve Davranışlarına Etkileri: Tıbbi Satış Temsilcileri Üzerinde Bir Araştırma. (Doktora tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Mobley, W. H. (1977). “Intermediate Linkages in The Relationship Between Job Satisfaction And Employee Turnover”, Journal of Applied Psychology, 62(2), 237-240.
- Norton, P., Costa, V., Teixeira, J., Azevedo, A., Roma-Torres, A., Amaro, J. and Cunha, L. (2017). “Prevalence and Determinants Of Bullying Among Health Care Workers in Portugal”, Workplace Health & Safety, 65(5), 188-196.
- Örücü, E. ve Özafşarlıoğlu, S. (2013). “Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
- Pellegrini, C. A. (2016). Workplace Bullying as a Real Problem in Health Care, http://bulletin.facs.org/2016/10/workplace-bullying-is-a-real-problem-in-health-care/ Erişim adresi: 18.02.2019
- Purvis, L. J. and Cropley, M. (2003). “The Psychological Contracts of National Health Service Nurses”, Journal of Nursing Management, 11(2), 107-120.
- Quine, L. (2001). “Workplace Bullying in Nurses”, Journal of Health Psychology, 6(1), 73-84.
- Robinson, S. L. (1996). “Trust and Breach of the Psychological Contract”, Administrative Science Quarterly, 41(4), 574-599.
- Robinson, S. L. and Rousseau, D. M. (1994). “Violating the Psychological Contract: Not the Exception But the Norm”, Journal of Organizational Behavior, 15(3), 245-259.
- Rousseau, D. M. (1989). “Psychological and Implied Contracts in Organizations”. Employee Responsibilities and Rights Journal, 2(2), 121-139.
- Rousseau, D. M. (1995). Psychological contracts in organizations: Understanding written and unwritten agreements, Sage Publications: Thousand Oaks.
- Sa, L. and Fleming, M. (2008). “Bullying, Burnout, and Mental Health Amongst Portuguese Nurses”, Issues in Mental Health Nursing, 29(4), 411-426.
- Saunders, P., Huynh, A. and Goodman-Delahunty, J. (2007). Defining Workplace Bullying Behaviour Professional Lay Definitions of Workplace Bullying. International Journal Of Law And Psychiatry, 30(4-5), 340-354.
- Serçeoğlu, N., Işık, Z. ve Çetinkaya, M. Y. (2016). “İşyeri Zorbalığının İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Çalışan Personel Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 1099-1108.
- Simons, S. (2008). “Workplace Bullying Experienced By Massachusetts Registered Nurses And The Relationship to Intention to Leave the Organization”. Advances in Nursing Science, 31(2), E48-E59.
- Simons, S. R. and Mawn, B. (2010). “Bullying İn The Workplace- A Qualitative Study of Newly Licensed Registered Nurses”. AAOHN Journal, 58(7), 305-311.
- The Joint Commission. (2016). “Bullying Has No Place in Health Care”, Quick Safety, 24, 1-4.
- Topaloğlu, H. ve Arastaman, G. (2016). “Örgütlerde Psikolojik Sözleşme Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 25-36.
- Topçu, M. K. ve Basım, H. N. (2015). “Kobilerde Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Özdeşleşme Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Psikolojik Sözleşme Algısının Rolü”, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(10), 861-886.
- Turgut, H., Soran, S., ve Ateş M. F. (2017). “Örgütsel Özdeşleşme İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Psikolojik Dayanıklılığın Aracı Rolü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. Ulusal İşletmecilik Kongresi Özel Sayısı, 577-592.
- Turnley, W. H. and Feldman, D. C. (1999). “The Impact of Psychological Contract Violations On Exit, Voice, Loyalty, And Neglect”, Human Relations, 52(7), 895-922.
- Turnley, W. H. and Feldman, D. C. (2000). “Re‐Examining The Effects of Psychological Contract Violations: Unmet Expectations and Job Dissatisfaction As Mediators”, Journal of Organizational Behavior, 21(1), 25-42.
- Yardan Dikmetaş, E. ve Dikmetaş, H. (2013). “Hastane Çalışanlarının Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri İle Psikolojik Sözleşme Algılamaları”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 134-145.
Toplam 54 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşletme |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Mayıs 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Şubat 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 21 Sayı: 1 |
Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.