Öz
Günümüz modern toplumlarında kamu harcamalarının en önemli finansman kaynağı şüphesiz vergilerdir. Vergilerin mükelleflerin mali güçlerine göre dengeli ve adil dağılımı ise anayasal bir görev olarak devlete atfedilmiştir. Vergi yükünün dengeli ve adil dağılımı ile aynı mali ve hukuki statüye sahip olanların aynı, farklı mali ve hukuki statüye sahip olanların ise farklı şekillerde vergilendirilmesi kastedilmektedir. Ancak Türkiye’de ücretler üzerindeki mali yük incelendiğinde, gerek vergilendirme yöntemi gerekse indirim, istisna ve oranlar açısından vergi adaletinin zedelendiği görülmektedir. Yani ücretler aleyhine oluşan adaletsizliğin temelinde farklı vergilendirme usullerinin yattığı düşünülmektedir. Bu adaletsizlik ücretlerin sadece diğer gelir unsurları ile karşılaştırıldığında değil, kendi içerisinde değerlendirildiğinde bile vergi adaletinden uzaklaşıldığı görülmektedir. Ücret işverenler için maliyet, kamu kesimi için vergilendirilecek önemli bir kaynak olmakla birlikte toplumun çok önemli bir kesimini oluşturan çalışanlar için bir statü, bir motivasyon kaynağı ve daha ötesinde ailesiyle birlikte yaşamını sürdürecek önemli bir gelir kaynağıdır. Vergi yükünün adil ve dengeli dağılımı ise iş barışı, toplumsal huzur, devlete olan güven ve aidiyet, kayıt dışı ekonomi için son derece önem arz etmektedir. Bu sebeple bu çalışmada ücret kavramı ve Türk Vergi Sisteminde ücretler üzerindeki mali yük diğer gelir unsurları ile karşılaştırmalı olarak vergi adaleti açısından incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akdoğan (A). Kamu Maliyesi 16. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Akkoyunlu, P. (2003). Türkiye'de Ücretlilerden Alınan Verginin Gelir Vergisi İçindeki Yeri ve Önemi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (43-44).
- Altay, A. (2017). Kamu Maliyesi 3. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara.
- Armağan, Y. (2006). Gelir Vergisi'nde Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi ve Sosyo-Ekonomik Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; Cilt: 11 Sayı: 2.
- Aydoğan, S. D. (2017). Türkiye’de ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Vergilemede Adaleti Sağlamaya Yönelik Uygulamaların Değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 37-50.
- Başaran Yavaşlar, F. (2012). Bir Adaletsizlik Örneği: Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi. Fasikül Dergisi, (30), 6-12.
- Bay, H., ve İnneci, A. (2018). Vergi Adaleti Açısından Türkiye’de Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi. International Journal of Public Finance, 2(2), 196-219.
- Buyrukoğlu, S., ve Buzkıran, D. (2016). Klasik ve Modern Vergileme İlkeleri Çerçevesinde Uzlaşma Müessesesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(7).
- Çakar, A. S. (2013). Adalet Mülkün Temeli Midir?. TBB Dergisi, 106, 261-275.
- Çiçek, S. (2012). Ücretler Üzerindeki Kamusal Yüklerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi (Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkeler Karşılaştırması). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
- Çiçek, S. (2013). Asgari ve Ortalama Ücret Üzerindeki Kamusal Yüklerin İncelenmesi: Türkiye ve Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri. Hak İş Uluslararası Emek Ve Toplum Dergisi, 2(3), 146-170.
- Çiçek, S. (2015). Ücret Üzerindeki Mali Yükümlülüklerin İncelenmesi: İngiltere, Almanya, İspanya, Romanya. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(10), 114-133.
- Demir, İ.C., Gülten, Y. (2013). Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 269-286.
- Dinler, Z. (2014). İktisada Giriş 20. Basım, Ekin Yayıncılık, Bursa.
- Doğruyol, A., Aydınlar, K. (2015). Emek Üretkenliği ve Ücret Teorisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 263-278.
- Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö., Gümüş,. (2017). Kamu Maliyesi 8. Baskı. Ekin Kitabevi, Bursa.
- Erkin, G. (2012). Vergilendirme yetkisinin tabi olduğu anayasal ilkeler. Ankara Barosu Dergisi, (3). 235-250.
- Gerçek, A., Bakar, F., Mercimek, F., Çakır, E. U., Asa, S. (2014). Vergilemenin Anayasal Temellerinin Çeşitli Ülkeler Açısından Karşılaştırılması Ve Türkiye İçin Çıkarımlar, Ankara Üni. Hukuk Fakültesi Dertgisi, 63(1). 81-130.
- GİB, (2020). Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, Gelir İdaresi Başkanlığı Yayın No:41. Ankara.
- Gök, M., Biyan, Ö., Akar, S. (2013). Vergilemede Adalet İlkesinin Anayasal Temelleri ve Uygulamaya Yansımaları: Seçilmiş OECD Ülkeleri Açısından Karşılaştırmalı Bir Analiz, Marmara Üniversitesi İİB Dergisi 34(1), 269-292.
- Gök, M. ve Yalçın, A.Z. (2015). Türkiye'de Asgari Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükünün Diğer Yükümlü Gruplarınki ile Karşılaştırılması, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 219-255.
- Güler, H. (2017). Ücretlilerden Kesilen Gelir Vergisinin Türk Vergi Sistemi Üzerindeki İstikrar Etkisi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 161-168.
- ILO, (2020). 95. No’lu Ücretlerin Korunması Sözleşmesi, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377265/lang--tr/index.htm (ET:14.06.2020). Karakoç, Y. (2013). Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 1259-1308.
- Kızılot, Ş. (2013), İşçinin Vergisi ile Memurun Vergisi Arasında Uçurum Var, http://www.vergi.tc/makaleDetay/SukruKizilot/Iscinin-vergisi-ile-memurun-vergisi-arasinda-ucurum-var/f7875eea-bce3-4225-b711-0e2381c0b208 (ET:11.12.2020).
- OECD Data Awerage Wages, https://data.oecd.org/earnwage/average-wages.htm. (ET:02.11.2020).
- Organ, İ., Yavuz, E. (2017). Emek ve Sermayenin Vergilendirilmesine Yönelik Uygulamaların Analizi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 4(1), 1-17. Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N.,(2010). Vergi Hukuku 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
- Öz, E., Akçay, F. (2013). Futbolcular Özelinde Sporcuların Vergilendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi S.300, 35-54.
- Öztürk, İ., Ozansoy, A. (2011). Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükünün Analizi. Maliye Dergisi, 161(2), 197-214.
- Pehlivan, O. (2007). Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon.
- Sarılı, M.A. (2019). Türk Vergi Sistemi 7. Baskı, Hermes Yayıncılık, Ankara.
- Şen, H., Sağbaş, İ., (2016). Vergi Teorisi ve Politikası, Kalkan Matbaacılık, Ankara.
Öz
Günümüz modern toplumlarında kamu harcamalarının en önemli finansman kaynağı şüphesiz vergilerdir. Vergilerin mükelleflerin mali güçlerine göre dengeli ve adil dağılımı ise anayasal bir görev olarak devlete atfedilmiştir. Vergi yükünün dengeli ve adil dağılımı ile aynı mali ve hukuki statüye sahip olanların aynı, farklı mali ve hukuki statüye sahip olanların ise farklı şekillerde vergilendirilmesi kastedilmektedir. Ancak Türkiye’de ücretler üzerindeki mali yük incelendiğinde, gerek vergilendirme yöntemi gerekse indirim, istisna ve oranlar açısından vergi adaletinin zedelendiği görülmektedir. Yani ücretler aleyhine oluşan adaletsizliğin temelinde farklı vergilendirme usullerinin yattığı düşünülmektedir. Bu adaletsizlik ücretlerin sadece diğer gelir unsurları ile karşılaştırıldığında değil, kendi içerisinde değerlendirildiğinde bile vergi adaletinden uzaklaşıldığı görülmektedir. Ücret işverenler için maliyet, kamu kesimi için vergilendirilecek önemli bir kaynak olmakla birlikte toplumun çok önemli bir kesimini oluşturan çalışanlar için bir statü, bir motivasyon kaynağı ve daha ötesinde ailesiyle birlikte yaşamını sürdürecek önemli bir gelir kaynağıdır. Vergi yükünün adil ve dengeli dağılımı ise iş barışı, toplumsal huzur, devlete olan güven ve aidiyet, kayıt dışı ekonomi için son derece önem arz etmektedir. Bu sebeple bu çalışmada ücret kavramı ve Türk Vergi Sisteminde ücretler üzerindeki mali yük diğer gelir unsurları ile karşılaştırmalı olarak vergi adaleti açısından incelenmiştir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akdoğan (A). Kamu Maliyesi 16. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Akkoyunlu, P. (2003). Türkiye'de Ücretlilerden Alınan Verginin Gelir Vergisi İçindeki Yeri ve Önemi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (43-44).
- Altay, A. (2017). Kamu Maliyesi 3. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara.
- Armağan, Y. (2006). Gelir Vergisi'nde Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi ve Sosyo-Ekonomik Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; Cilt: 11 Sayı: 2.
- Aydoğan, S. D. (2017). Türkiye’de ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Vergilemede Adaleti Sağlamaya Yönelik Uygulamaların Değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 37-50.
- Başaran Yavaşlar, F. (2012). Bir Adaletsizlik Örneği: Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi. Fasikül Dergisi, (30), 6-12.
- Bay, H., ve İnneci, A. (2018). Vergi Adaleti Açısından Türkiye’de Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi. International Journal of Public Finance, 2(2), 196-219.
- Buyrukoğlu, S., ve Buzkıran, D. (2016). Klasik ve Modern Vergileme İlkeleri Çerçevesinde Uzlaşma Müessesesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(7).
- Çakar, A. S. (2013). Adalet Mülkün Temeli Midir?. TBB Dergisi, 106, 261-275.
- Çiçek, S. (2012). Ücretler Üzerindeki Kamusal Yüklerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi (Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkeler Karşılaştırması). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
- Çiçek, S. (2013). Asgari ve Ortalama Ücret Üzerindeki Kamusal Yüklerin İncelenmesi: Türkiye ve Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri. Hak İş Uluslararası Emek Ve Toplum Dergisi, 2(3), 146-170.
- Çiçek, S. (2015). Ücret Üzerindeki Mali Yükümlülüklerin İncelenmesi: İngiltere, Almanya, İspanya, Romanya. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(10), 114-133.
- Demir, İ.C., Gülten, Y. (2013). Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 269-286.
- Dinler, Z. (2014). İktisada Giriş 20. Basım, Ekin Yayıncılık, Bursa.
- Doğruyol, A., Aydınlar, K. (2015). Emek Üretkenliği ve Ücret Teorisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 263-278.
- Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö., Gümüş,. (2017). Kamu Maliyesi 8. Baskı. Ekin Kitabevi, Bursa.
- Erkin, G. (2012). Vergilendirme yetkisinin tabi olduğu anayasal ilkeler. Ankara Barosu Dergisi, (3). 235-250.
- Gerçek, A., Bakar, F., Mercimek, F., Çakır, E. U., Asa, S. (2014). Vergilemenin Anayasal Temellerinin Çeşitli Ülkeler Açısından Karşılaştırılması Ve Türkiye İçin Çıkarımlar, Ankara Üni. Hukuk Fakültesi Dertgisi, 63(1). 81-130.
- GİB, (2020). Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, Gelir İdaresi Başkanlığı Yayın No:41. Ankara.
- Gök, M., Biyan, Ö., Akar, S. (2013). Vergilemede Adalet İlkesinin Anayasal Temelleri ve Uygulamaya Yansımaları: Seçilmiş OECD Ülkeleri Açısından Karşılaştırmalı Bir Analiz, Marmara Üniversitesi İİB Dergisi 34(1), 269-292.
- Gök, M. ve Yalçın, A.Z. (2015). Türkiye'de Asgari Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükünün Diğer Yükümlü Gruplarınki ile Karşılaştırılması, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 219-255.
- Güler, H. (2017). Ücretlilerden Kesilen Gelir Vergisinin Türk Vergi Sistemi Üzerindeki İstikrar Etkisi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 161-168.
- ILO, (2020). 95. No’lu Ücretlerin Korunması Sözleşmesi, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377265/lang--tr/index.htm (ET:14.06.2020). Karakoç, Y. (2013). Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 1259-1308.
- Kızılot, Ş. (2013), İşçinin Vergisi ile Memurun Vergisi Arasında Uçurum Var, http://www.vergi.tc/makaleDetay/SukruKizilot/Iscinin-vergisi-ile-memurun-vergisi-arasinda-ucurum-var/f7875eea-bce3-4225-b711-0e2381c0b208 (ET:11.12.2020).
- OECD Data Awerage Wages, https://data.oecd.org/earnwage/average-wages.htm. (ET:02.11.2020).
- Organ, İ., Yavuz, E. (2017). Emek ve Sermayenin Vergilendirilmesine Yönelik Uygulamaların Analizi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 4(1), 1-17. Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N.,(2010). Vergi Hukuku 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
- Öz, E., Akçay, F. (2013). Futbolcular Özelinde Sporcuların Vergilendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi S.300, 35-54.
- Öztürk, İ., Ozansoy, A. (2011). Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükünün Analizi. Maliye Dergisi, 161(2), 197-214.
- Pehlivan, O. (2007). Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon.
- Sarılı, M.A. (2019). Türk Vergi Sistemi 7. Baskı, Hermes Yayıncılık, Ankara.
- Şen, H., Sağbaş, İ., (2016). Vergi Teorisi ve Politikası, Kalkan Matbaacılık, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Mayıs 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Nisan 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 22 Sayı: 1 |
Cited By
VERGİ PLANLAMASI YAPILMASINA SINIRLAMA GETİREN KURUMLAR
Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi
https://doi.org/10.47994/usbad.1209983
Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.