Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Türkiye Dış Ticaretinin Ekonometrik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 902 - 914, 16.10.2022

Ebubekir Buluş İbrahim Çütcü

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1106081

Öz

Dış ticareti güçlü olan ülkeler küresel rekabette her zaman avantajlı konumdadır. Bu nedenle özellikle gelişmekte olan ülkelerde dış ticaret sektörü sürekli desteklenmektedir. Dış ticaret kapsamında sağlanan en önemli devlet desteği ise Dahilde İşleme Rejimi (DİR) olarak bilinmektedir. DİR, firmalara vergiden muafiyet sağlayarak ithalat yapılmasına imkan veren, böylece firmalara rekabet avantajı sunan teşvikler arasında yer almaktadır. Bu nedenle çalışmada DİR ile dış ticaret arasındaki uzun dönemli ilişki araştırılmaktadır. 2002:01-2021:01 dönemini kapsayan aylık verilerin kullanıldığı çalışmada kurulan modelde dış ticaret dengesi, DİR ve döviz kuru değişkenleri kullanılmıştır. İki yapısal kırılmaya izin veren Hatemi-J eşbütünleşme testi sonucuna göre, değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmaktadır. Zamanla değişen nedensellik analizinde ise, değişkenler arasındaki pozitif ve negatif şoklar karşısındaki belli dönemlerde nedensellik ilişkisi yakalanmış ve yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda ise politika yapıcıları, piyasa oyuncuları ve yeni araştırmacılara politika önermeleri gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dahilde İşleme Rejimi Dış Ticaret Devlet Desteği

Kaynakça

  • Alpay, F. (2018). Dahilde İşleme Rejiminin Cari İşlemler Hesabına Etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
  • Asar, E. ve Adıgüzel, M. (2017). Türkiye’de Dahilde İşleme Rejimi ve Türk Dış Ticaretine Etkileri. Tartışma Metinleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü.
  • Aslan, A. Ö. ve Dinçer, M. Z. (2016). The Effect of Inward Processing Regi me on Foreign Trade: The Case of Automotives and White Goods. İstanbul İktisat Dergisi, 70(2), 437-450.
  • Atayeter, C. ve Erol, A. (2011). Türkiye’de Uygulanmakta Olan İhracat Teşvikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1(1), 1-26.
  • Ben-David, D., Lumsdaine, R. and Papell, D.H. (2003). Unit Root, Postwar Slowdowns and Long-Run Growth: Evidence From Two Structural Breaks. Empirical Economics, 28(2), 303-319.
  • Bıyıkcı, C. (2010). Bir Teşvik Rejimi Olarak Dahilde İşleme Rejiminin Ülke İhracatı ve Ülke Kalkınması Üzerindeki Etkileri. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
  • Cebeci, A. K. ve Yılmaz, M. (2013). Dahilde İşleme Rejimi ve Türk Dış Ticareti Üzerinde Etkilerinin Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2). 205-224.
  • Çak, D. ve Çak, M. (2007). Gümrük Birliği’nin Getirdikleri Ve Götürdükleri: Dış Ticaret Vergileri Ve İhracat Gelirleri Analizi. İstanbul. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
  • Dal, S. (2015). Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Türkiye’de Dış Ticaret ve Döviz Kuru İlişkisi. [Uzmanlık Yeterlilik Tezi]. TCMB İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
  • Darshan, F. (2017). Inward Processing Role in tha Global Economy. Europase Fiscale Studies, 4-25.
  • Eren, M.V., Polat, M.A. ve Aydın, H.İ. (2016). Türkiye’de Yapısal Kırılmalı Testlerle Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi. Akademik Bakış Dergisi, 56, 275-289.
  • Eryüzlü, H. (2013). Dahilde İşleme Rejimi ve Cari Açık Üzerindeki Etkileri. İnönü University International Journal of Social Sciances, 59-69.
  • Gençosmanoğlu, Ö. T. (2016). Dahilde İşleme Rejiminin Türkiye'de Dış Ticaret, İstihdam ve Rekabet Gücüne Etkileri. Business & Economics Research Journal, 83-102.
  • Gregory, A. W. and Hansen, B. E. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70(1): 99-126.
  • Hacker, R. S. and Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38, 1489:1500
  • Häntsch, M., and Huchzermeier, A. (2016). Transparency of Risk for Global and Complex Network Decisions in the Automotive Industry. International Journal of Production Economics, 175, 81-95.
  • Harris, R. and R. Sollis (2003). Applied Time Series Modelling and Forecasting. John Wiley&SonsLtd. England.
  • Hatemi-J, A. (2008). Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
  • Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. and Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root. Journal of Econometrics, 54(1–3), 159–178.
  • Lumsdaine, R. L. and Papell, D. H. (1997). Multiple Trend Breaks and The Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics, 79(2), 212- 218.
  • Mete, E. ve Yıldız, E. (2018). Dâhilde İşleme Rejimi ve Cari Denge: Türkiye İçin Sektörel Bir Analiz. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 38-53.
  • Parlakay, O. ve Duru, S. (2017). Türkiye’de İşlenmiş Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Dâhilde İşleme Rejiminin Etkilerinin Trend Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21 (1) , 67-72.
  • Resmi Gazete. (2006, 23 Aralık). Dahilde İşleme Rejimi. Ağustos 20, 2021 tarihinde Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/12/20061220-23.htm
  • Salihoğlu, E. ve Göv, A. (2021). Dijital Emtia Olarak Bitcoin’e Yatırım Portföyünde Yer Verilmeli mi? Bitcoin’in Altın, Gümüş ve Petrol Fiyatları ile İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(16), 538-554.
  • Sayılgan, G. ve Şenol, C. (2015). Dahilde İşleme Rejimi Ve Türk İşletmelerinin İhracatı Üzerine Etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0 (35) , 37-53.
  • Saygılı, Ş. (2010). Türkiye İmalat Sanayiin İthalat Yapısı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. Çalışma Tebliği: 10/02. Ankara.
  • Selen, U. (2005), Dış Ticaret Yardım Unsuru Olarak Dahilde İşleme Rejimi: Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 35, 37-53.
  • Subaşı E. M. ve Kırca, M. (2017). Türkiye’de Kentleşme ve İktisadi Büyüme İlişkisinin Zamanla Değişen Nedensellik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Journal of Emerging Economies and Policy, 2 (2), 44-63.
  • Şenol, C. (2007). Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Değerlendirme. Gümrük Dünyası Dergisi, Gümrük Kontrolörleri Derneği Yayını, 54, 22-37.
  • Şişman, G. (2017). Tax Advantages and Violations in the İnternal Processing Regime. Journal of Gurrent Researches on Sciences (Jocress), 7(4), 265-282. Xing, Y. (2012), Processing Trade, Exchange Rates and China’s Bilateral Trade Balances. The Journal of Asian Economics, 23, 540–547.
  • Takım, A. ve Ersungur, Ş. M. (2011). Dahilde İşleme Rejimi İhracat ve İthalat Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1-17.
  • Toda, H.Y.,Yamamoto, (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225: 250.
  • Yavuz, P. D. (2018). Finansal Ekonometri. İstanbul. Der Yayınları.
  • Yıldırım, K., Mercan, M. ve Kostakoğlu, S. F. (2013). Satın Alma Gücü Paritesinin Test Edilmesi: Zaman Serisi ve Panel Veri Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3),75-95.
  • Yılancı, V. ve Öztürk, Z. A. (2010). Türkiye ile En Büyük Beş Ticaret Ortağının Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Entegrasyon İlişkisinin Analizi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, 261-279.

Econometric Analysis of Türkiye's Foreign Trade in Terms of The Inward Processing Regime

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 902 - 914, 16.10.2022

Ebubekir Buluş İbrahim Çütcü

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1106081

Öz

Countries with strong foreign trade always have the advantage in global competition. In that sense, the foreign trade sector is constantly supported, especially in developing countries. The most important subvention provided within the scope of foreign trade is known as the Inward Processing Regime. The Inward Processing Regime is among the incentives that allow companies to import by providing tax exemption, thus offering companies a competitive advantage. For this reason, this study investigates the long-term relationship between the Inward Processing Regime and foreign trade. The study employs the foreign trade balance, Inward Processing Regime, and exchange rate variables in the econometric model, and uses the monthly data covering the period 2002:01-2021:01. According to the result of the Hatemi-J cointegration test allowing two structural breaks, there is a long-term relationship between the variables. In the time-varying causality analysis, the causality relationship has been observed and interpreted in certain periods against the positive and negative shocks between the variables. As a result of the findings, the study recommends some policy implications for policymakers, market actors, and new researchers.

Anahtar Kelimeler

Inward Processing Regime Foreign Trade Government Support

Kaynakça

  • Alpay, F. (2018). Dahilde İşleme Rejiminin Cari İşlemler Hesabına Etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
  • Asar, E. ve Adıgüzel, M. (2017). Türkiye’de Dahilde İşleme Rejimi ve Türk Dış Ticaretine Etkileri. Tartışma Metinleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü.
  • Aslan, A. Ö. ve Dinçer, M. Z. (2016). The Effect of Inward Processing Regi me on Foreign Trade: The Case of Automotives and White Goods. İstanbul İktisat Dergisi, 70(2), 437-450.
  • Atayeter, C. ve Erol, A. (2011). Türkiye’de Uygulanmakta Olan İhracat Teşvikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1(1), 1-26.
  • Ben-David, D., Lumsdaine, R. and Papell, D.H. (2003). Unit Root, Postwar Slowdowns and Long-Run Growth: Evidence From Two Structural Breaks. Empirical Economics, 28(2), 303-319.
  • Bıyıkcı, C. (2010). Bir Teşvik Rejimi Olarak Dahilde İşleme Rejiminin Ülke İhracatı ve Ülke Kalkınması Üzerindeki Etkileri. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
  • Cebeci, A. K. ve Yılmaz, M. (2013). Dahilde İşleme Rejimi ve Türk Dış Ticareti Üzerinde Etkilerinin Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2). 205-224.
  • Çak, D. ve Çak, M. (2007). Gümrük Birliği’nin Getirdikleri Ve Götürdükleri: Dış Ticaret Vergileri Ve İhracat Gelirleri Analizi. İstanbul. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
  • Dal, S. (2015). Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Türkiye’de Dış Ticaret ve Döviz Kuru İlişkisi. [Uzmanlık Yeterlilik Tezi]. TCMB İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
  • Darshan, F. (2017). Inward Processing Role in tha Global Economy. Europase Fiscale Studies, 4-25.
  • Eren, M.V., Polat, M.A. ve Aydın, H.İ. (2016). Türkiye’de Yapısal Kırılmalı Testlerle Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi. Akademik Bakış Dergisi, 56, 275-289.
  • Eryüzlü, H. (2013). Dahilde İşleme Rejimi ve Cari Açık Üzerindeki Etkileri. İnönü University International Journal of Social Sciances, 59-69.
  • Gençosmanoğlu, Ö. T. (2016). Dahilde İşleme Rejiminin Türkiye'de Dış Ticaret, İstihdam ve Rekabet Gücüne Etkileri. Business & Economics Research Journal, 83-102.
  • Gregory, A. W. and Hansen, B. E. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70(1): 99-126.
  • Hacker, R. S. and Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38, 1489:1500
  • Häntsch, M., and Huchzermeier, A. (2016). Transparency of Risk for Global and Complex Network Decisions in the Automotive Industry. International Journal of Production Economics, 175, 81-95.
  • Harris, R. and R. Sollis (2003). Applied Time Series Modelling and Forecasting. John Wiley&SonsLtd. England.
  • Hatemi-J, A. (2008). Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
  • Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. and Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root. Journal of Econometrics, 54(1–3), 159–178.
  • Lumsdaine, R. L. and Papell, D. H. (1997). Multiple Trend Breaks and The Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics, 79(2), 212- 218.
  • Mete, E. ve Yıldız, E. (2018). Dâhilde İşleme Rejimi ve Cari Denge: Türkiye İçin Sektörel Bir Analiz. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 38-53.
  • Parlakay, O. ve Duru, S. (2017). Türkiye’de İşlenmiş Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Dâhilde İşleme Rejiminin Etkilerinin Trend Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21 (1) , 67-72.
  • Resmi Gazete. (2006, 23 Aralık). Dahilde İşleme Rejimi. Ağustos 20, 2021 tarihinde Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/12/20061220-23.htm
  • Salihoğlu, E. ve Göv, A. (2021). Dijital Emtia Olarak Bitcoin’e Yatırım Portföyünde Yer Verilmeli mi? Bitcoin’in Altın, Gümüş ve Petrol Fiyatları ile İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(16), 538-554.
  • Sayılgan, G. ve Şenol, C. (2015). Dahilde İşleme Rejimi Ve Türk İşletmelerinin İhracatı Üzerine Etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0 (35) , 37-53.
  • Saygılı, Ş. (2010). Türkiye İmalat Sanayiin İthalat Yapısı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. Çalışma Tebliği: 10/02. Ankara.
  • Selen, U. (2005), Dış Ticaret Yardım Unsuru Olarak Dahilde İşleme Rejimi: Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 35, 37-53.
  • Subaşı E. M. ve Kırca, M. (2017). Türkiye’de Kentleşme ve İktisadi Büyüme İlişkisinin Zamanla Değişen Nedensellik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Journal of Emerging Economies and Policy, 2 (2), 44-63.
  • Şenol, C. (2007). Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Değerlendirme. Gümrük Dünyası Dergisi, Gümrük Kontrolörleri Derneği Yayını, 54, 22-37.
  • Şişman, G. (2017). Tax Advantages and Violations in the İnternal Processing Regime. Journal of Gurrent Researches on Sciences (Jocress), 7(4), 265-282. Xing, Y. (2012), Processing Trade, Exchange Rates and China’s Bilateral Trade Balances. The Journal of Asian Economics, 23, 540–547.
  • Takım, A. ve Ersungur, Ş. M. (2011). Dahilde İşleme Rejimi İhracat ve İthalat Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1-17.
  • Toda, H.Y.,Yamamoto, (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225: 250.
  • Yavuz, P. D. (2018). Finansal Ekonometri. İstanbul. Der Yayınları.
  • Yıldırım, K., Mercan, M. ve Kostakoğlu, S. F. (2013). Satın Alma Gücü Paritesinin Test Edilmesi: Zaman Serisi ve Panel Veri Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3),75-95.
  • Yılancı, V. ve Öztürk, Z. A. (2010). Türkiye ile En Büyük Beş Ticaret Ortağının Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Entegrasyon İlişkisinin Analizi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, 261-279.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonomi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ebubekir Buluş 0000-0001-8588-835X

İbrahim Çütcü 0000-0002-8655-1553

Erken Görünüm Tarihi 11 Ekim 2022
Yayımlanma Tarihi 16 Ekim 2022
Gönderilme Tarihi 19 Nisan 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022Cilt: 23 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Buluş, E., & Çütcü, İ. (2022). Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Türkiye Dış Ticaretinin Ekonometrik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 902-914. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1106081
 Kapak Resmi İndir

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.