Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türkiye’de Sanayi Müdahaleciliğinin Etkinliği: Madencilik Sektöründe Sabit Sermaye Yatırımlarının Kliometrik Analizi (1936-1950)

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 954 - 962, 16.10.2022

Bengü Doğangün Yasa Mehmet Emin Yardımcı Rıdvan Karacan

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1131888

Öz

Madencilik eski çağlardan bu yana sanayileşmenin arkasında bir itici güç olarak önemi her geçen gün artan bir iktisadi faaliyet olmuştur. Sanayi Devrimi tarihsel açıdan yol açtığı göz alıcı değişmeleri büyük oranda madencilik alanındaki gelişmelere borçludur. Madencilik alanında yürütülen faaliyetler sanayileşme sürecine sağladıkları katkıların ötesinde yerli kaynakların etkin biçimde kullanılması ve enerjide dışa bağımlılığının azaltılması bakımından da büyük önem arz etmektedir. Türkiye iktisat tarihinde 1930’lu yıllarla birlikte başlayan devletçi politikaların temel amacı sanayileşmenin temin edilmesidir. Sanayileşme odağıyla cumhuriyetin kurulması süreciyle başlayan müdahaleci politikalar doğrultusunda madencilik faaliyetleri önemli bir yer tutmuştur. Çalışmayı kapsayan 1936-1950 dönemi boyunca madencilik sektöründe devleti temsil eden tek kurum Etibank olmuştur. Bu temsil yetkisinin ötesinde, kurum tarafından madencilik alanında yapılan üretim faaliyetleri Türkiye’de yapılan toplam maden üretiminin %100’ünü teşkil etmiştir. Bu bağlamda Etibank hem sanayi müdahaleciliği açısından kurumsal olarak hem de üstlendiği madencilik faaliyetleri ile sınai gelişime katkı sunmuştur. Çalışmada sanayi müdahaleciliğini temsilen Etibank’a ait sabit sermaye yatırımlarına ilişkin veriler kullanılarak, Etibank’ın ekonomik büyüme üzerindeki etkinliği test edilmeye çalışılmıştır. 1936-1950 yılları aralığını kapsayan Bitmemiş Tesisler ve Tesis Masrafları, Müessese ve Teşebbüs Sermayesi ile İştirakler sabit sermaye yatırımları olarak hesaplanmış; değişkenler arasındaki uzun vadeli ilişkiyi araştırmak için Otoregresif Dağılım Gecikmeli (ARDL) sınır testi modeli kullanılmıştır. Elde edilen ampirik bulgular sanayi müdahaleciliğinin ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etkisi olduğu sonucunu desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Devletçilik Müdahalecilik Sanayileşme Sabit Sermaye Yatırımları ARDL Modeli.

Kaynakça

  • Akalin G, Özbek Rİ, Çiftçi İ. (2018). The Nexus Between Income Distribution and Economic Growth in Turkey: An ARDL Bounds Testing
  • Approach. Journal of Kastamonu University, Faculty of Economics and Administrative Sciences; 20(4):59-76.
  • Akel V, Gazel S. (2014). The Cointegration Linkages Between Exchange Rates and BIST Industrial Index: An ARDL Boundary Test Approach. Erciyes University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences; 44: 23-41.
  • Apak, Kemalettin. (1952). Türkiye’de Devlet Sanayi ve Maadin İşletmeleri, Selüloz Basımevi, İzmit
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30-1-0-0, Yer Bilgisi: 39-323-12
  • Altun Ada, A. (2021). Sabit Sermaye Yatırımları ile Milli Gelir İlişkisi: Kamu ve Özel Kesim Ayrımında 1963-2018 Türkiye Uygulaması. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi , 10 (19) , 10-25
  • Barro, R. J. (1991), “Economic Growth in a Cross Section of Countries,” Quarterly Journal of Economics, 106, 407-444.
  • Bayraktutan, Y. ve Arslan, İ. (2008), “Türkiye’de Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ko-Entegrasyon Analizi (1980-2006)”, KMU İİBF Dergisi, 14, 1-12.
  • BUMH (1940). Etibank 1939 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1941). Etibank 1940 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1942). Etibank 1941 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1944). Etibank 1943 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1948). Etibank 1947 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1949). Etibank 1948 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti
  • Bilgin, Ahmet Can. (1972). Türkiye’de ve Dünyada Madencilik. Baylan Basımevi, Ankara.
  • Çetin, M. (2012). Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz, Eskişehir Osmangazi. Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 211-230
  • Chow, G. (1993), “Capital Formation and Economic Growth in China”, Quarterly Journal of Economics, 108, 809-842
  • Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi
  • De Long, J.B. and Summers L.H. (1991). The Quarterly Journal of Economics, Vol. 106, No. 2 (May, 1991), 445-502
  • DPT. (2005). Türkiye’de Sermaye Birikimi, Verimlilik ve Büyüme: 1972-2003
  • ENGLE, R. F. and Clive W. J. Granger, (1987): “Co-Integration and Error Correction: Represention, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2): 251 – 276
  • Glauco D. V. & Abbott, A. (2004). “Real Exchange Rate Volatility and US Exports: An ARDL Bounds Testing Approach”, Economic Issues, 9(1): 69-78.
  • Johansen, Soren. (1988): “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamic and Control (12), 231-254.
  • Kutlar, A. (2017). Multivariate Time Series with Step-by-Step EViews. Kocaeli: Umuttepe Publication
  • Levine, R. ve Renelt, D. (1992), “A Sensitivity Analysis of Cross-Country Regressions,” The American Economic Review, 82(4), 942-963.
  • Phillips PCB. (1987). Time Series Regression with a Unit Root. Econometrica.;55 (2): 277-301.
  • Phillips PCB. (1988). Perron P. Testing for Unit Roots in Time Series Regression. Biometrika; 75 (2): 335-346.
  • Perron P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis. Econometrica; 57 (6):1361-1401.
  • Perron P, Serena Ng. (1996). Useful Modifications to Some Unit Root Tests with Dependent Errors and their Local Asymptotic Properties. Review of Economic Studies; 63:435-463.
  • Saçik SY, Karaçayır E. (2015). The Financing of Current Account in Turkey: ARDL Bound Test Approach. Selcuk University Journal of Institute of Social Sciences, 33: 155-166.
  • Topçuoğlu, Hamide. (1956). Etibank ve Sosyal Politikası, AUHFD.
  • Tuna, Serkan. (2009). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Sümerbank (1932-1939 ), İstanbul, Derlem Yayınları.
  • Toros, Hüsamettin. (1954). Türkiye Sanayi Devlet İşletmeleri, Güven Basımevi, İstanbul
  • Yaşa, Memduh. (1980). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923-1978). Akbank Yayınları, İstanbul.

Effectiveness of Industrial Intervention in Turkey: Cliometric Analysis of Fixed Capital Investments in the Mining Industry (1936-1950)

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 954 - 962, 16.10.2022

Bengü Doğangün Yasa Mehmet Emin Yardımcı Rıdvan Karacan

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1131888

Öz

Mining has been an economic activity whose importance is increasing day by day as a driving force behind industrialization since ancient times. The Industrial Revolution owes its historically striking changes to the developments in the field of mining. The activities carried out in the field of mining are also of great importance in terms of effective use of domestic resources and reducing foreign dependency in energy, beyond their contribution to the industrialization process. The main purpose of the statist policies that started in the 1930s in the economic history of Turkey is to ensure industrialization. Mining activities had an important place in line with the interventionist policies that started with the establishment of the republic with the focus of industrialization. During the 1936-1950 period covering the study, Etibank was the only institution representing the state in the mining sector. Beyond this authority of representation, the production activities carried out by the institution in the field of mining constituted 100% of the total mine production in Turkey. In this context, Etibank contributed to industrial development both institutionally in terms of industrial intervention and with the mining activities it undertook. In the study, the efficiency of Etibank on economic growth has been tried to be tested by using data on fixed capital investments belonging to Etibank, which represents industrial interventionism. Unfinished Facilities and Facility Costs, Establishment and Enterprise Capital and Subsidiaries covering the period 1936-1950 were calculated as fixed capital investments; Autoregressive Distribution Delayed (ARDL) bounds test model was used to investigate the long-term relationship between variables. The empirical findings support the conclusion that industrial interventionism has a positive effect on economic growth.

Anahtar Kelimeler

Statism Interventionism Industrialization Fixed Capital Investments ARDL Model.

Kaynakça

  • Akalin G, Özbek Rİ, Çiftçi İ. (2018). The Nexus Between Income Distribution and Economic Growth in Turkey: An ARDL Bounds Testing
  • Approach. Journal of Kastamonu University, Faculty of Economics and Administrative Sciences; 20(4):59-76.
  • Akel V, Gazel S. (2014). The Cointegration Linkages Between Exchange Rates and BIST Industrial Index: An ARDL Boundary Test Approach. Erciyes University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences; 44: 23-41.
  • Apak, Kemalettin. (1952). Türkiye’de Devlet Sanayi ve Maadin İşletmeleri, Selüloz Basımevi, İzmit
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30-1-0-0, Yer Bilgisi: 39-323-12
  • Altun Ada, A. (2021). Sabit Sermaye Yatırımları ile Milli Gelir İlişkisi: Kamu ve Özel Kesim Ayrımında 1963-2018 Türkiye Uygulaması. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi , 10 (19) , 10-25
  • Barro, R. J. (1991), “Economic Growth in a Cross Section of Countries,” Quarterly Journal of Economics, 106, 407-444.
  • Bayraktutan, Y. ve Arslan, İ. (2008), “Türkiye’de Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ko-Entegrasyon Analizi (1980-2006)”, KMU İİBF Dergisi, 14, 1-12.
  • BUMH (1940). Etibank 1939 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1941). Etibank 1940 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1942). Etibank 1941 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1944). Etibank 1943 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1948). Etibank 1947 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
  • BUMH (1949). Etibank 1948 Yılı Umumi Murakabe Heyeti Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti
  • Bilgin, Ahmet Can. (1972). Türkiye’de ve Dünyada Madencilik. Baylan Basımevi, Ankara.
  • Çetin, M. (2012). Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz, Eskişehir Osmangazi. Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 211-230
  • Chow, G. (1993), “Capital Formation and Economic Growth in China”, Quarterly Journal of Economics, 108, 809-842
  • Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi
  • De Long, J.B. and Summers L.H. (1991). The Quarterly Journal of Economics, Vol. 106, No. 2 (May, 1991), 445-502
  • DPT. (2005). Türkiye’de Sermaye Birikimi, Verimlilik ve Büyüme: 1972-2003
  • ENGLE, R. F. and Clive W. J. Granger, (1987): “Co-Integration and Error Correction: Represention, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2): 251 – 276
  • Glauco D. V. & Abbott, A. (2004). “Real Exchange Rate Volatility and US Exports: An ARDL Bounds Testing Approach”, Economic Issues, 9(1): 69-78.
  • Johansen, Soren. (1988): “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamic and Control (12), 231-254.
  • Kutlar, A. (2017). Multivariate Time Series with Step-by-Step EViews. Kocaeli: Umuttepe Publication
  • Levine, R. ve Renelt, D. (1992), “A Sensitivity Analysis of Cross-Country Regressions,” The American Economic Review, 82(4), 942-963.
  • Phillips PCB. (1987). Time Series Regression with a Unit Root. Econometrica.;55 (2): 277-301.
  • Phillips PCB. (1988). Perron P. Testing for Unit Roots in Time Series Regression. Biometrika; 75 (2): 335-346.
  • Perron P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis. Econometrica; 57 (6):1361-1401.
  • Perron P, Serena Ng. (1996). Useful Modifications to Some Unit Root Tests with Dependent Errors and their Local Asymptotic Properties. Review of Economic Studies; 63:435-463.
  • Saçik SY, Karaçayır E. (2015). The Financing of Current Account in Turkey: ARDL Bound Test Approach. Selcuk University Journal of Institute of Social Sciences, 33: 155-166.
  • Topçuoğlu, Hamide. (1956). Etibank ve Sosyal Politikası, AUHFD.
  • Tuna, Serkan. (2009). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Sümerbank (1932-1939 ), İstanbul, Derlem Yayınları.
  • Toros, Hüsamettin. (1954). Türkiye Sanayi Devlet İşletmeleri, Güven Basımevi, İstanbul
  • Yaşa, Memduh. (1980). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923-1978). Akbank Yayınları, İstanbul.
Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonomi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Bengü Doğangün Yasa 0000-0003-4883-9449

Mehmet Emin Yardımcı 0000-0002-2896-8342

Rıdvan Karacan 0000-0002-4148-0069

Erken Görünüm Tarihi 11 Ekim 2022
Yayımlanma Tarihi 16 Ekim 2022
Gönderilme Tarihi 17 Haziran 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022Cilt: 23 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Doğangün Yasa, B., Yardımcı, M. E., & Karacan, R. (2022). Türkiye’de Sanayi Müdahaleciliğinin Etkinliği: Madencilik Sektöründe Sabit Sermaye Yatırımlarının Kliometrik Analizi (1936-1950). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 954-962. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1131888
 Kapak Resmi İndir

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.