Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Maliyet Yapışkanlığı Hipotezinin İncelenmesi ve Geçerliliğinin Test Edilmesi: BIST Metal Eşya, Makine, Elektrikli Cihazlar ve Ulaşım Araçları Sektörü Örneği

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 589 - 604, 30.10.2024

Rahime Merve Başar , Seval Elden Ürgüp

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1459068

Öz

Maliyet davranışı, satış hacminde oluşan değişiklikler karşısında maliyetlerin nasıl tepkiler verdiğini ya da ne yönde değiştiğini ifade etmektedir. Geleneksel maliyet davranışı, satış hacmi ile maliyetler arasında doğrusal bir ilişki olduğunu öne sürerken asimetrik maliyet davranışı (maliyet yapışkanlığı) doğrusal bir ilişki olmadığını savunmaktadır. Maliyet yapışkanlığı, faaliyet hacmindeki artışların azalışlara kıyasla maliyetleri daha fazla artırdığını ileri sürülmektedir. Yapışkan maliyetleri anlamak; işletmelerin kaynak ve kapasitesini belirlemesi ve yönetmesi, işletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmesi, işletme değerini maksimum seviyeye çıkarması, küresel rekabet ortamında rekabet gücü elde etmesi, karını ve verimliliğini artırması konularında büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma ile amaçlanan, BİST Metal Eşya, Makine, Elektrikli Cihazlar ve Ulaşım Araçları sektöründe maliyet yapışkanlığının geçerli olup olmadığının test edilmesidir. Bu doğrultuda ilgili sektörde bulunan işletmelerin 2013-2022 dönemi yıllık verileri kullanılarak 4 farklı model oluşturulmuş ve panel veri analizi ile test edilmiştir. Satış gelirleri, satışların maliyeti, genel yönetim giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve faaliyet giderleri kullanılarak modeller oluşturulmuştur. Yapılan analiz sonucunda oluşturulan dört modelde de maliyet yapışkanlığının geçerli olmadığı belirlenmiştir. BİST Metal Eşya, Makine, Elektrikli Cihazlar ve Ulaşım Araçları sektöründe geleneksel maliyet davranışının geçerli olduğu tespit edilmiştir. Ele alınan sektördeki işletmelerin satış gelirlerinde yaşanan artış ve azalışların olduğu dönemlerde maliyetlerin doğrusal olarak hareket ettiği ve asimetrik davranmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Davranışı Geleneksel Maliyet Davranışı Maliyet Yapışkanlığı

Kaynakça

  • Abu-Serdaneh, J. (2014). The Asymmetrical Behavior of Cost: Evidence from Jordan. International Business Research, 7(8), 113-122.
  • Anderson, M. C., Banker, R. D., & Janakıraman, S. N. (2003). Are Selling, General, and Administrative Costs “Sticky”?. Journal of Accounting Research, 41(1), 47-63.
  • Armanto, B., Tiono, K. M., & Suthiono, H. (2014). The Stickiness of Selling, General, and Administrative Costs in the Indonesian Companies. International Research Journal of Business Studies. 7(1), 39-53.
  • Balakrishnan, R., & Gruca, T. (2008). Cost Stickiness and Core Competency: A Note. Contemporary Accounting Research, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1113775
  • Banker, R. D., Byzalov, D., & Chen, L. (2013a). Employment protection legislation, adjustment costs and cross-country differences in cost behavior. Journal of Accounting and Economic, 55, 111-127.
  • Banker, R. D., Byzalov, D., & Threinen, L. (2013b). Determinants of International Differences in Asymmetric Cost Behavior. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2312772
  • Banker, R. D., Byzalov, D., Fang, S., & Liang, Y. (2018). Cost management research. Journal of Management Accounting Research, 30(3), 187-209.
  • Bengü, H., & Fidancan, C. (2020). BIST Kimya ve Metal Ana Sanayi Sektörlerindeki İmalat İşletmelerinde Maliyet Yapışkanlığının Test Edilmesine İlişkin Bir Uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 331-342.
  • Bozkurt, E., Sevinç, H., & Çakmak, E. (2016). Orta Gelir Tuzağı: Üst Orta Gelirli Ülkeler Üzerine Panel Veri Analizi. Ege Akademik Bakış, 16(2), 379- 394.
  • Calleja, K., Steliaros, M., & Thomas, D. C. (2006). A note on cost stickiness: Some international comparisons. Management Accounting Research, 17, 127-140.
  • Chen, C. X., Lu, H., & Sougiannis, T. (2012). The Agency Problem, Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs. Contemporary Accounting Research, 29(1), 252- 282.
  • Chen, Y., & Xu, J. (2023). Digital transformation and firm cost stickiness: Evidence from China. Finance Research Letters, 52, 1-10.
  • Elden Ürgüp, S. (2022). Maliyet Yapışkanlığı Teorisinin Test Edilmesi: Bıst Kimya İlaç Petrol Lastik ve Plastik Ürünler Sektörü Örneği. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(2), 442-456.
  • Erdoğan, M., Öksüz Demirgubuz, M., Erdoğan, E. O., & Ömürbek, V. (2019). Bist’de Sektörler İtibariyle Maliyet Yapışkanlığının Panel Veri Analizi ile İncelenmesi. Vizyoner Dergisi, 10(24), 264-274.
  • Fourati, Y. M., Ghorbel, R. C., & Jarboui, A. (2020). Sticky cost behavior and its implication on accounting conservatism: a cross-country study. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(1), 169-197.
  • Güler, N., & Yüce, N. (2020). İki SUR Model Altında Ön Tahmin Edicilerin Kovaryans Matrisleri Üzerine Bazı Notlar. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 273-281.
  • Gürkan, S., & Kaya, Ö. (2020). Asimetrik Maliyet Davranışı Teorisi Açısından Şirketlerin Maliyet Davranışlarının İncelenmesi: Thy, Turkcell ve Tüpraş Örneği. Mali Çözüm Dergisi, 30(157), 31-47.
  • Hacıhasanoğlu, T., & Dalkılıç, E. (2018). Maliyet Yapışkanlığı Hipotezinin Bist İmalat Sektörü Kapsamında Test Edilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 1802-1808.
  • He, D., Teruya, J., & Shimizu, T. (2010). Sticky Selling, General, and Administrative Cost Behavior and its Changes in Japan. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1871276
  • Ibrahim, A. E. A. (2015). Economic growth and cost stickiness: evidence from Egypt. Journal of Financial Reporting and Accounting, 13(1), 119-140.
  • Ibrahim, A. E. A. (2018). Board characteristics and asymmetric cost behavior: evidence from Egypt. Accounting Research Journal, 31(2), 301- 322.
  • Jian J., Hu D., Tian H., Long C., & Yang F. (2023). Political uncertainty, officials’ characteristics heterogeneity and firm cost stickiness. Economic Analysis and Policy, 78, 776–791.
  • Kaçar, H., & Demirci, Ş. D. (2022). BİST Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Sektörü İtibarıyla Maliyet Yapışkanlığının Panel Veri Analizi ile Test Edilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 76-98.
  • Karadeniz, E., Günay, F., & Koşan, L. (2019). Halka açık konaklama işletmelerinde maliyet yapışkanlığının analizi. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 171-181.
  • Medeiros, O. R., & Costa, P. S. (2004). Cost Stickiness in Brazilian Firms. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=632365
  • Noreen, E., & Sodestrom, N. (1997). The Accuracy of Proportional Cost Models: Evidence from Hospital Service Departmants. Review of Accounting Studies, 2, 89-114.
  • Öztürk, E., & Zeren, F. (2016). Maliyet Yapışkanlığının Geçerliliğinin Test Edilmesi: Borsa İstanbul Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 31-42.
  • Pamplona, E., Fiirst, C., Silva, T. B. J., & Zonatto, V. C. S. (2016). Sticky costs in cost behavior of the largest companies in Brazil, Chile and Mexico. Contaduría y Administración 61, 682–704.
  • Pervan, M., & Pervan, I. (2012). Analysis of sticky costs: Croatian Evidence. Recent Researches in Business and Economics. 125-157.
  • Polat, L., & Açık Taşar, S. (2024). Bıst Gıda ve İçecek Sektöründe Yer Alan İşletmelerde Maliyet Yapışkanlığının Analizi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 19(61), 146-163.
  • Priantana, R. D., & Sayuthi (2020). How Does Research in Sticky Cost Develop? A Review of Major Themes. Journal of Accounting Research, Organization and Economics, 3(2), 117-126.
  • Rouxelin F., Wongsunwai W., & Yehuda N. (2017). Aggregate Cost Stickiness in GAAP Financial Statements and Future Unemployment Rate. The Accounting Review, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2547789
  • Sun, R., Ho, K. C., Gu, Y., & Chen, C. C. (2019). Asymmetric Cost Behavior and Investment in R&D: Evidence from China’s Manufacturing Listed Companies. Sustainability, 11(1785), 1-15.
  • Tang, L., Huang, Y., Liu, J., & Wan, X. (2022) Cost Stickiness and Stock Price Crash Risk: Evidence from China. Emerging Markets Finance and Trade. 58(2), 544-569.
  • Topaloğlu, E. E. (2018). Bankalarda Finansal Kırılganlığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile Belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 15-38.
  • Uluyol, O., & Türk, V. E. (2013). Finansal Rasyoların Firma Değerine Etkisi: Borsa İstanbul (BİST)’da Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 365-384.
  • Via, N. D., & Perego, P. (2014). Sticky cost behaviour: evidence from small and medium sized companies. Accounting and Finance, 54, 753–778.
  • Yükçü, S., & Özkaya, H. (2011). Cost Behavıor In Turkısh Fırms: Are Sellıng, General And Admınıstratıve Costs And Total Operatıng Costs “Stıcky”?. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13(3), 1-27.
  • Zanella, F., Oyelere, P., & Hossain, S. (2015) Are costs really sticky? Evidence from publicly listed companies in the UAE. Applied Economics, 47(60), 6519-6528.

Investigation and Validity Test of Cost Stickiness Hypothesis: The Sample of BIST Metal Goods, Machinery, Electrical Equipment and Transport Vehicles Sector

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 589 - 604, 30.10.2024

Rahime Merve Başar , Seval Elden Ürgüp

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1459068

Öz

Cost behavior refers to how costs respond to changes in sales volume or response to such variations. Traditional cost behavior suggests a linear relationship between sales volume and costs, while asymmetric cost behavior (cost stickiness) argues that this relationship is not linear. It has been argued that cost stickiness causes increases in activity levels to raise costs more than decreases. Understanding sticky costs is of the great importance for businesses to determine and manage their resources and capacity, sustain their operations, maximize business value, gain competitive advantage in the global market, and increase profitability and efficiency. This study aims to test whether cost stickiness is valid in the BIST Metal Goods, Machinery, Electrical Devices, and Transportation Equipment sectors. In this regard, four different models have been created using the annual data of businesses in the relevant industry for the period 2013-2022, and they have been tested with panel data analysis. Models have been created using sales revenues, cost of goods sold, general administrative expenses, marketing, sales and distribution expenses, and operating expenses. As a result of the analysis, it has been determined that cost stickiness was not valid in all four models created. It has been determined that traditional cost behavior is valid in the BIST Metal Goods, Machinery, Electrical Devices, and Transportation Equipment sector. It has been observed that during the periods increases and decreases in sales revenues, the costs of businesses in the industry under consideration move linearly and do not exhibit asymmetric behavior.

Anahtar Kelimeler

Cost Behavior Traditional Cost Behavior Cost Stickiness

Kaynakça

  • Abu-Serdaneh, J. (2014). The Asymmetrical Behavior of Cost: Evidence from Jordan. International Business Research, 7(8), 113-122.
  • Anderson, M. C., Banker, R. D., & Janakıraman, S. N. (2003). Are Selling, General, and Administrative Costs “Sticky”?. Journal of Accounting Research, 41(1), 47-63.
  • Armanto, B., Tiono, K. M., & Suthiono, H. (2014). The Stickiness of Selling, General, and Administrative Costs in the Indonesian Companies. International Research Journal of Business Studies. 7(1), 39-53.
  • Balakrishnan, R., & Gruca, T. (2008). Cost Stickiness and Core Competency: A Note. Contemporary Accounting Research, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1113775
  • Banker, R. D., Byzalov, D., & Chen, L. (2013a). Employment protection legislation, adjustment costs and cross-country differences in cost behavior. Journal of Accounting and Economic, 55, 111-127.
  • Banker, R. D., Byzalov, D., & Threinen, L. (2013b). Determinants of International Differences in Asymmetric Cost Behavior. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2312772
  • Banker, R. D., Byzalov, D., Fang, S., & Liang, Y. (2018). Cost management research. Journal of Management Accounting Research, 30(3), 187-209.
  • Bengü, H., & Fidancan, C. (2020). BIST Kimya ve Metal Ana Sanayi Sektörlerindeki İmalat İşletmelerinde Maliyet Yapışkanlığının Test Edilmesine İlişkin Bir Uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 331-342.
  • Bozkurt, E., Sevinç, H., & Çakmak, E. (2016). Orta Gelir Tuzağı: Üst Orta Gelirli Ülkeler Üzerine Panel Veri Analizi. Ege Akademik Bakış, 16(2), 379- 394.
  • Calleja, K., Steliaros, M., & Thomas, D. C. (2006). A note on cost stickiness: Some international comparisons. Management Accounting Research, 17, 127-140.
  • Chen, C. X., Lu, H., & Sougiannis, T. (2012). The Agency Problem, Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs. Contemporary Accounting Research, 29(1), 252- 282.
  • Chen, Y., & Xu, J. (2023). Digital transformation and firm cost stickiness: Evidence from China. Finance Research Letters, 52, 1-10.
  • Elden Ürgüp, S. (2022). Maliyet Yapışkanlığı Teorisinin Test Edilmesi: Bıst Kimya İlaç Petrol Lastik ve Plastik Ürünler Sektörü Örneği. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(2), 442-456.
  • Erdoğan, M., Öksüz Demirgubuz, M., Erdoğan, E. O., & Ömürbek, V. (2019). Bist’de Sektörler İtibariyle Maliyet Yapışkanlığının Panel Veri Analizi ile İncelenmesi. Vizyoner Dergisi, 10(24), 264-274.
  • Fourati, Y. M., Ghorbel, R. C., & Jarboui, A. (2020). Sticky cost behavior and its implication on accounting conservatism: a cross-country study. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(1), 169-197.
  • Güler, N., & Yüce, N. (2020). İki SUR Model Altında Ön Tahmin Edicilerin Kovaryans Matrisleri Üzerine Bazı Notlar. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 273-281.
  • Gürkan, S., & Kaya, Ö. (2020). Asimetrik Maliyet Davranışı Teorisi Açısından Şirketlerin Maliyet Davranışlarının İncelenmesi: Thy, Turkcell ve Tüpraş Örneği. Mali Çözüm Dergisi, 30(157), 31-47.
  • Hacıhasanoğlu, T., & Dalkılıç, E. (2018). Maliyet Yapışkanlığı Hipotezinin Bist İmalat Sektörü Kapsamında Test Edilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 1802-1808.
  • He, D., Teruya, J., & Shimizu, T. (2010). Sticky Selling, General, and Administrative Cost Behavior and its Changes in Japan. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1871276
  • Ibrahim, A. E. A. (2015). Economic growth and cost stickiness: evidence from Egypt. Journal of Financial Reporting and Accounting, 13(1), 119-140.
  • Ibrahim, A. E. A. (2018). Board characteristics and asymmetric cost behavior: evidence from Egypt. Accounting Research Journal, 31(2), 301- 322.
  • Jian J., Hu D., Tian H., Long C., & Yang F. (2023). Political uncertainty, officials’ characteristics heterogeneity and firm cost stickiness. Economic Analysis and Policy, 78, 776–791.
  • Kaçar, H., & Demirci, Ş. D. (2022). BİST Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Sektörü İtibarıyla Maliyet Yapışkanlığının Panel Veri Analizi ile Test Edilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 76-98.
  • Karadeniz, E., Günay, F., & Koşan, L. (2019). Halka açık konaklama işletmelerinde maliyet yapışkanlığının analizi. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 171-181.
  • Medeiros, O. R., & Costa, P. S. (2004). Cost Stickiness in Brazilian Firms. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=632365
  • Noreen, E., & Sodestrom, N. (1997). The Accuracy of Proportional Cost Models: Evidence from Hospital Service Departmants. Review of Accounting Studies, 2, 89-114.
  • Öztürk, E., & Zeren, F. (2016). Maliyet Yapışkanlığının Geçerliliğinin Test Edilmesi: Borsa İstanbul Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 31-42.
  • Pamplona, E., Fiirst, C., Silva, T. B. J., & Zonatto, V. C. S. (2016). Sticky costs in cost behavior of the largest companies in Brazil, Chile and Mexico. Contaduría y Administración 61, 682–704.
  • Pervan, M., & Pervan, I. (2012). Analysis of sticky costs: Croatian Evidence. Recent Researches in Business and Economics. 125-157.
  • Polat, L., & Açık Taşar, S. (2024). Bıst Gıda ve İçecek Sektöründe Yer Alan İşletmelerde Maliyet Yapışkanlığının Analizi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 19(61), 146-163.
  • Priantana, R. D., & Sayuthi (2020). How Does Research in Sticky Cost Develop? A Review of Major Themes. Journal of Accounting Research, Organization and Economics, 3(2), 117-126.
  • Rouxelin F., Wongsunwai W., & Yehuda N. (2017). Aggregate Cost Stickiness in GAAP Financial Statements and Future Unemployment Rate. The Accounting Review, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2547789
  • Sun, R., Ho, K. C., Gu, Y., & Chen, C. C. (2019). Asymmetric Cost Behavior and Investment in R&D: Evidence from China’s Manufacturing Listed Companies. Sustainability, 11(1785), 1-15.
  • Tang, L., Huang, Y., Liu, J., & Wan, X. (2022) Cost Stickiness and Stock Price Crash Risk: Evidence from China. Emerging Markets Finance and Trade. 58(2), 544-569.
  • Topaloğlu, E. E. (2018). Bankalarda Finansal Kırılganlığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile Belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 15-38.
  • Uluyol, O., & Türk, V. E. (2013). Finansal Rasyoların Firma Değerine Etkisi: Borsa İstanbul (BİST)’da Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 365-384.
  • Via, N. D., & Perego, P. (2014). Sticky cost behaviour: evidence from small and medium sized companies. Accounting and Finance, 54, 753–778.
  • Yükçü, S., & Özkaya, H. (2011). Cost Behavıor In Turkısh Fırms: Are Sellıng, General And Admınıstratıve Costs And Total Operatıng Costs “Stıcky”?. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13(3), 1-27.
  • Zanella, F., Oyelere, P., & Hossain, S. (2015) Are costs really sticky? Evidence from publicly listed companies in the UAE. Applied Economics, 47(60), 6519-6528.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İşletme
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Rahime Merve Başar 0000-0002-2121-6041

Seval Elden Ürgüp 0000-0002-7464-3485

Erken Görünüm Tarihi 28 Ekim 2024
Yayımlanma Tarihi 30 Ekim 2024
Gönderilme Tarihi 26 Mart 2024
Kabul Tarihi 19 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Cilt: 25 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Başar, R. M., & Elden Ürgüp, S. (2024). Maliyet Yapışkanlığı Hipotezinin İncelenmesi ve Geçerliliğinin Test Edilmesi: BIST Metal Eşya, Makine, Elektrikli Cihazlar ve Ulaşım Araçları Sektörü Örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 25(4), 589-604. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1459068
 Kapak Resmi İndir

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.