TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Çalışmalarını Müzakereci Demokrasi Üzerinden Okumak

Mehmet Kapusızoğlu

doi:10.37880/cumuiibf.1517292

Araştırma Makalesi

Reading the Works of the TBMM Constitutional Reconciliation Commission through Deliberative Democracy

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 520 - 537, 30.10.2024

Mehmet Kapusızoğlu

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1517292

Öz

Constitutions, on one hand, are basic legal documents that show the basic organs of the state that have the monopoly on the legitimate use of force, regulate the relations of these organs with each other, and limit the power by legal rules. On the other hand, they are the greatest guarantee individuals have for protecting fundamental rights and freedoms. The issue of who and how constitutions were prepared, which has an important place in the functioning of social life, is also critical regarding legitimacy. Although legitimacy is an issue inherent in the political field, the goal of political power is to govern, and the goal of the society it targets is to continue its life in a system that does not harm its rights and freedoms. Therefore, the ruler and the ruled can only achieve their goals if they come together around a common consensus. While this consensus reveals the legitimacy of constitutions, this legitimacy depends on social consensus, as well as guaranteeing fundamental rights and freedoms most broadly, and being able to accept rights and freedoms as fundamental and duties and responsibilities as exceptions. Before the 2011 general elections in Turkey, the need for a new constitution was expressed in the election manifestos of almost all political parties and it was declared that the process would begin immediately after the elections. Indeed, after the 24th Term TBMM General Elections, a constitutional reconciliation commission was formed with the participation of all political parties in the parliament and the work on the new constitution-making process began. In this study, the works of the GNAT Constitutional Reconciliation Commission (2011-2013) were evaluated based on the basic principles of deliberative democracy. It was concluded that deliberative democracy was followed in the sub-theme of equality and participation, but there were deficiencies in the sub-themes of transparency, negotiation and compromise, empathy and tolerance.

Anahtar Kelimeler

TBMM, Constitution, Democracy, Deliberative Democracy, Consensus

Kaynakça

Arblaster, A. (1999). Demokrasi. N. Yılmaz (Çev.), Ankara: Doruk Yayınları.
Arslan, Z. (2005). Anayasalar ve meşruluk sorunu. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. cilt (s. 27-39 içinde). İstanbul: Aktüel Yayınları.
Atagül, E. (2017). Üçüncü yol olarak Habermas’ın müzakereci demokrasi modeli. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 42-50.
Atar, Y. (2005). Anayasa yapımı sürecinin demokratik ilkeleri. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. Cilt (s. 3-25) içinde. İstanbul: Aktüel Yayınları.
Atar, Y. (2023). Türk anayasa hukuku (16. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Banting, K. G. & Simeon, R. (1985). Introduction: the politics of constitutional change. K. G. Banting and R. Simeon (Ed.), Redesigning the state: the politics of constitutional change. Toronto: University of Toronto Press.
Barın, T. (2016). Anayasa uzlaşma komisyonu tecrübesi: uzlaşılan maddeler ve anayasa. SETA Analiz, Sayı: 147. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Batum, S. (2011). Anayasa ve insan: 99 soruda çağdaş anayasa (3. Baskı). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
Bayra, A. E. (2022). Liberal demokrasinin meşruiyet krizine bir çözüm önerisi olarak akışkan demokrasi: değeri ve ulusal ölçekte uygulanabilirliği. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (2), 659-689.
Benhabib, S. (1999). Müzakereci bir demokratik meşruiyet modeline doğru. Seyla Benhabib (Ed.), Demokrasi ve farklılık siyasal düzenin sınırlarının tartışmaya açılması (s. 101-139) içinde. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
Berkes, N. (2017). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bessette, Joseph M. (1980). Deliberative democracy: the majority principle in republician government. R. A. Goldwin and W. A. Schambra (Ed.), in How democratic is the constitution? (pp.102-116). American Enterprise Institute for Public Policy Research. USA.
Bilir, F. (2008). Anayasa yapımına yönelik değerlendirmeler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 551-564. https://dergipark.org.tr/tr/ download/ article-file/789727
Can, O. (2007). Anayasayı değiştirme iktidarı ve denetim sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(3), 101-139. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002035
Can, O. (2012). Yol ayrımında: statükodan önce son çıkış (2. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
Can, O. (2021). 1921 anayasası’nın 100. yılı: bir istisnai başarı ve dramatik başarısızlık hikâyesi. Anayasa Yargısı, 38(1), 127-170. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 1851744
Cenan, E. (2023). Osmanlı-Türk anayasacılığının ilk anayasası: 1876 tarihli kanun-i esasi. Adalet Dergisi (71), 565-604. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391712
Cohen, J. (1999). Müzakereci demokraside usul ve esas. S. Benhabib (Ed.), Demokrasi ve farklılık siyasal düzenin sınırlarının tartışmaya açılması (s. 140-167) içinde. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
Çağ, B. (2013). Katılımcı anayasa yapımı ve izlanda örneği. Yasama Dergisi, (25), 71-91. https://dergipark.org.tr /en/pub/yasamadergisi/issue/54520/743120.
Denge ve Denetleme Ağı İzleme Grubu (2013). Yeni anayasa yapım sürecinde şeffaflık ve katılım izleme raporu. http://ipc.sabanciuniv.edu/en/wp-content/uploads/2012/ 05 /41.pdf Erişim Tarihi: 05.04.2024.
Duverger, M. (1993). Siyasi partiler. E. Özbudun (Çev.), Ankara: Bilgi Yayınevi.
Elster, Jon (1997). Ways of constitution-making. Axel Hadenius (Ed.), Democracy's victory and crisis (s. 123-142) içinde. New York: Cambridge University Press.
Elster, Jon (1998). Deliberation and constitution making. J. Elster (Ed.) Deliberative democracy (s. 97-122) içinde. New York: Cambridge University Press.
Erdoğan, M. (2012). Müzakereci demokrasi ve sınırları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 25-43.
Erdoğan, M. (2016). Türkiye’de anayasalar ve siyaset (Güncellenmiş 9. Baskı). Ankara: Hukuk Yayınları.
Erdoğan, M. (2017). Anayasal demokrasi (Gözden Geçirilmiş 13. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Fendoğlu, H. T. (2002). 1876 Osmanlı anayasası veya monarşik modernleşme dönemi, Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca (Ed.) Türkler C. XIV (s. 739-750) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Gylfason, T. (2012). Making a new constitution: the case of iceland, Presentation at Tepav, The Economic Policy Research Foundation of Türkiye, Ankara. 24 Ocak 2012. https://gylfason.hi.is/en/making-a-new-constitution-the-case-of-iceland.
Gönenç, L. (2011). TEPAV anayasa çalışma metinleri – anayasa yapımı. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1317886 508-3.Anayasa_Yapimi.pdf
Gönenç, L. (2016). Anayasalar ve anayasal değişmeler – soru:3 anayasalar neden yazılır ve neden değiştirilir? İ. Kaboğlu (Der.) Türkiye’nin anayasa gündemi (27 uzman, 66 soru-yanıt) (s. 22-26) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gözler, K. (2018). Türk anayasa hukuku. Bursa: Ekin yayınevi.
Gözübüyük, A. Ş. ve Sezgin, Z. (1957). 1924 anayasası hakkındaki meclis görüşmeleri, AÜ/SBF İdari İlimler Enstitüsü Yayını, Yayın No: 3, Ankara.
Gülenç, K. (2010). Post-marksizm, radikal demokrasi ve eleştirileri. Yeditepe’de Felsefe Dergisi, 9(56), 138-188.
Gülener, S. (2011). Anayasa yapımında yeni bir paradigma: kapsayıcı, katılımcı, uzlaşmacı anayasa yapım süreçleri ve çeşitli örnekler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (3), 199-224. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789438
Gülsoy, T. (2012). Anayasa yapımı ve Türkiye’de anayasa arayışları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 1-22.
Habermas, J. (2005). Concluding comments on empirical approaches to deliberative politics. Acta Politica, (40), 384-392. https://doi.org/10.1057/palgrave.ap.5500119.
Habermas, J. (2017). Kamusallığın yapısal dönüşümü. T. Bora ve M. Sancar (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları. İba, Ş. (2021). 1924 anayasası’nın hazırlık ve kanunlaşma süreci üzerine. Yasama Dergisi, (44), 43-60.
Kaboğlu, İ. Ö. (2005). Anayasa hukuku dersleri. İstanbul: Legal Yayıncılık.
Karadağ, A. (2023). 12 eylül: antidemokratik bir restorasyon girişimi. Ahmet Karadağ ve Mehmet Kapusızoğlu (Ed.), Türk demokrasisinin dönüm noktaları: olaylar ve aktörler (s. 158-186) içinde. Bursa: Ekin Yayınevi.
Karakoç, R., ve Özden, M. (2020). Demokrasi anlayışında yeni bir yaklaşım: müzakereci demokrasi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 579-598. https://doi.org/10.26468/ trakyasobed.726760.
Kaya, G. ve Ayan, S. (2011). Türkiye’de anayasalar ve sivil toplum. Ankara: Ütopya Yayınları.
Kelsen, H. (2019). Demokrasi: doğası & değeri. Y. Uysal (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Keyman, E. F. (1999). Türkiye ve radikal demokrasi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Kim, J., Wyatt, R. O. ve Katz, E. (1999). News, talk, opinion, participation: the part played by conversation in deliberative democracy, Political Communication, 16(4), 361-385. https://doi.org/10.1080/105846099198541. Knight, J. ve Johnson, J. (1994). Aggregation and deliberation: on the possibility of democratic legitimacy. Political Theory, 22(2), 277–296. http://www.jstor.org/stable/192147
Knopff, R. (1998). Populism and the politics of rights: the dual attack on representative democracy. Canadian Journal of Political Science, 31(4), 683-705. https://www.jstor.org/ stable/3232927.
Küçük, A. (2005). Türkiye’de anayasalar ve anayasacılık hareketleri. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. cilt (s. 41-110) içinde. İstanbul: Aktüel Yayınları.
Küçük, A. (2022). Yeni anayasanın yapılma usûlü. H. Y. Başdemir ve M. E. Kala (Ed.), Yeni anayasa -usûl ve üslûp açısından bir arayış- (s.68-81) içinde. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
Lipset, S. M. (1964). Siyasi insan. M. Tunçay (Çev.), Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
Lipson, L. (1984). Demokratik uygarlık. H. Gülalp ve T. Alkan (Çev.), Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Minogue, K. (2002). Siyaset ve despotizm. Ü. Gündoğan (Çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
Mouffe, C. (2002). Demokratik paradoks. A. C. Aşkın (Çev.), Ankara: Epos Yayınları.
Nacak, O. (2014). Temsili demokrasinin sorun alanları ve çözüm noktasında yeni bir model: katılımcı demokrasi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 32, 194-214. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/217199.
Özbudun, E. (1993). Demokrasiye geçiş sürecinde anayasa yapımı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Özbudun, E. (2008). 1921 anayasası. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Özbudun, E. (2014). Türkiye’de demokratikleşme süreci: anayasa yapımı ve anayasa yargısı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özbudun, E. (2017). Anayasalcılık ve demokrasi (2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özbudun, E. (2022). Türk anayasa hukuku (Gözden Geçirilmiş 23. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Özbudun, E. ve Gençkaya, Ö. M. (2010). Türkiye’de demokratikleşme ve anayasa yapım politikası. İstanbul: Doğan Kitap.
Pennington, M. (2003), Hayekian political economy and the limits of deliberative democracy. Political Studies, 51(4), 722-739. https://doi.org/10.1111/j.0032-3217.2003.00455.x.
Reybrouck, D. V. (2022). Demokrasi krizi. Yusuf Sami Kamadan (Çev.). İstanbul: Albaraka Yayınları Sağır, Ö. M. (2004). Demos’un genişlemesi ve temsili demokrasiden küresel doğrudan demokrasiye. Amme İdaresi Dergisi, 37 (3), 1-15.
Sak, G. ve Özçer, Ö. (2007). Güney afrika anayasası: “bir ülkenin ruhu”. TEPAV Anayasa Çalışma Metinleri-1, Türkiye Ekonomi Poltikaları Araştırma Vakfı. https://www.tepav.org.tr/ en/haberler/s/344.
Sanders, L. M. (1997). Against Deliberation. Political Theory, 25(3), 347-75. https://www.jstor.org/stable/191984. Sartori, G. (2014). Demokrasi teorisine geri dönüş. T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan (Çev.), İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Sitembölükbaşı, Ş. (2005). Liberal demokrasinin çıkmazlarına çözüm olarak müzakereci demokrasi. Akdeniz İİBF Dergisi, 3(10), 139-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/auiibfd /issue/54578/743996.
Şahin, E. (2015). Türk siyasal tarihinde anayasa iktidar ve meşruiyet sorunu. Ankara: Adalet Yayınevi.
Şaylan, G. (1998). Demokrasi ve demokrasi düşüncesinin gelişmesi. Ankara: TODAİE Yayınları.
Tanör, B. (2019). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri (25. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
TBMM (2014). 2011 yılında başlatılan yeni anayasa yapım süreci anayasa uzlaşma komisyonunun kuruluş, çalışma usûlleri ve çalışma sonucu raporu. https://anayasa.tbmm.gov.tr/docs/ yeni_anayasa_sureci_bilgi_notu.docx
TEPAV (2012). Anayasa vatandaş toplantıları’nın sonuç raporu, TBMM’de. http://www.anayasaplatformu.net/haber
Teziç, E. (2017). Anayasa hukuku (Tıpkı 21. Bası). İstanbul: Beta Yayınları.
Thjodaratkvaedi. (2012). www.thjodaratkvaedi.is/2012/en
Thorarensen, B. （2016). The constitutional council: objectives and shortcomings of an ınnovative process. V. Ingrimundarson, P. Urfalino & I. Erlingsdóttir (Ed.), in Iceland’s financial crisis (pp. 239-25). New York: Routledge.
Tilly, C. (2014). Demokrasi. E. Arıcan (Çev.), Ankara: Phoenix Yayınevi.
Tunaya, T. Z. (2015). Türkiye’de siyasal partiler- cilt 2 mütareke dönemi (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Tunç, H. (2008). Demokrasi türleri ve müzakereci demokrasi kavramı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 1113-1132.
Tunç, H. ve Türkoğlu, K. (2007). Doğu bloku’nun yıkılması sonrasında (post-komünist) devletlerde anayasa yapım yöntemleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (1), 1133-1164.
Yargıç, S. (2014). Ekonomik kriz sonrası anayasa yapımı: izlanda'nın yeni anayasa yapım süreci. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 47-72.
Yıldırım, Y. (2006). Jürgen Habermas’ın iletişimsel eylem kuramı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 249-267.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yokuş, S. (2022). Bölünmüş toplumlarda anayasa yapımı: güney afrika deneyimi. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 13-27.
YSK, (2024a). 9 Temmuz 1961 Anayasa değişikliği halk oylaması sonucu. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/1961 Referandum/9-Temmuz-1961-Halk-Oylamas%C4%B1.pdf.
YSK, (2024b). 7 Kasım 1982 Anayasa değişikliği halk oylaması sonucu. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/1982 Referandum/7-Kas%C4%B1m-1982-Halk-Oylamas%C4%B1.pdf.
Weeks, E. C. (2000). The practice of deliberative democracy: results from four large scale trials, Public Administration Review, 60(4), 360-372.
Zabunoğlu, G. (2017). Bir radikal demokrasi teorisi olarak müzakereci demokrasi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66 (4), 795-817. https://doi.org/10.1501 /Hukfak_0000001908.

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Çalışmalarını Müzakereci Demokrasi Üzerinden Okumak

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 520 - 537, 30.10.2024

Mehmet Kapusızoğlu

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1517292

Öz

Anayasalar, bir taraftan meşru zor kullanma tekeline sahip devletin temel organlarını gösteren, bu organların birbirleri ile ilişkilerini düzenleyen ve iktidarın hukuk kuralları ile sınırlandırıldığı temel hukuki belgeler iken, diğer taraftan temel hak ve özgürlüklerin korunması için bireylerin sahip olduğu en büyük güvence özelliği taşımaktadırlar. Toplumsal hayatın işleyişinde önemli bir yere sahip olan anayasaların kimler tarafından ve ne şekilde hazırlandıkları konusu meşruiyet açısından da son derece önemlidir. Meşruiyet, politik alana içkin bir konu olmakla birlikte siyasal iktidarın hedefi yönetmek, hedefinde olan toplumun amacı ise hak ve özgürlüklerine zarar gelmeyen bir sistem içerisinde hayatını devam ettirmektir. O halde yöneten ve yönetilenlerin amacına ulaşabilmeleri ancak ortak bir uzlaşı etrafında buluşabilmelerine bağlıdır. Bu uzlaşı anayasaların meşruiyetini ortaya çıkarırken, bu meşruiyetin toplumsal mutabakata dayanması yanında temel hak ve özgürlükleri en geniş şekliyle teminat altına almasına, hak ve hürriyetleri esas, ödev ve sorumlulukları istisna kabul edebilmesine bağlıdır. Türkiye’de 2011 genel seçimlerinden önce seçimlere girecek hemen hemen tüm siyasi partilerin seçim beyannamelerinde yeni bir anayasaya olan ihtiyaç dile getirilmiş ve seçimlerden sonra derhal sürece başlanılacağı beyan edilmiştir. Gerçekten de 24. Dönem TBMM Genel Seçimleri sonrasında mecliste yer alan tüm siyasi partilerin katılımı ile bir anayasa uzlaşma komisyonu oluşturulmuş ve yeni anayasa yapım süreci çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmada TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu (2011-2013) çalışmaları müzakereci demokrasinin temel ilkeleri üzerinden değerlendirilmiş, eşitlik ve katılım alt temasında müzakereci demokrasiye uygun davranıldığı, şeffaflık, müzakere ve uzlaşı ile empati ve hoşgörü alt temalarında ise eksiklik yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

TBMM, Anayasa, Demokrasi, Müzakereci Demokrasi, Uzlaşı

Kaynakça

Arblaster, A. (1999). Demokrasi. N. Yılmaz (Çev.), Ankara: Doruk Yayınları.
Arslan, Z. (2005). Anayasalar ve meşruluk sorunu. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. cilt (s. 27-39 içinde). İstanbul: Aktüel Yayınları.
Atagül, E. (2017). Üçüncü yol olarak Habermas’ın müzakereci demokrasi modeli. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 42-50.
Atar, Y. (2005). Anayasa yapımı sürecinin demokratik ilkeleri. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. Cilt (s. 3-25) içinde. İstanbul: Aktüel Yayınları.
Atar, Y. (2023). Türk anayasa hukuku (16. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Banting, K. G. & Simeon, R. (1985). Introduction: the politics of constitutional change. K. G. Banting and R. Simeon (Ed.), Redesigning the state: the politics of constitutional change. Toronto: University of Toronto Press.
Barın, T. (2016). Anayasa uzlaşma komisyonu tecrübesi: uzlaşılan maddeler ve anayasa. SETA Analiz, Sayı: 147. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Batum, S. (2011). Anayasa ve insan: 99 soruda çağdaş anayasa (3. Baskı). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
Bayra, A. E. (2022). Liberal demokrasinin meşruiyet krizine bir çözüm önerisi olarak akışkan demokrasi: değeri ve ulusal ölçekte uygulanabilirliği. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (2), 659-689.
Benhabib, S. (1999). Müzakereci bir demokratik meşruiyet modeline doğru. Seyla Benhabib (Ed.), Demokrasi ve farklılık siyasal düzenin sınırlarının tartışmaya açılması (s. 101-139) içinde. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
Berkes, N. (2017). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bessette, Joseph M. (1980). Deliberative democracy: the majority principle in republician government. R. A. Goldwin and W. A. Schambra (Ed.), in How democratic is the constitution? (pp.102-116). American Enterprise Institute for Public Policy Research. USA.
Bilir, F. (2008). Anayasa yapımına yönelik değerlendirmeler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 551-564. https://dergipark.org.tr/tr/ download/ article-file/789727
Can, O. (2007). Anayasayı değiştirme iktidarı ve denetim sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(3), 101-139. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002035
Can, O. (2012). Yol ayrımında: statükodan önce son çıkış (2. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
Can, O. (2021). 1921 anayasası’nın 100. yılı: bir istisnai başarı ve dramatik başarısızlık hikâyesi. Anayasa Yargısı, 38(1), 127-170. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 1851744
Cenan, E. (2023). Osmanlı-Türk anayasacılığının ilk anayasası: 1876 tarihli kanun-i esasi. Adalet Dergisi (71), 565-604. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391712
Cohen, J. (1999). Müzakereci demokraside usul ve esas. S. Benhabib (Ed.), Demokrasi ve farklılık siyasal düzenin sınırlarının tartışmaya açılması (s. 140-167) içinde. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
Çağ, B. (2013). Katılımcı anayasa yapımı ve izlanda örneği. Yasama Dergisi, (25), 71-91. https://dergipark.org.tr /en/pub/yasamadergisi/issue/54520/743120.
Denge ve Denetleme Ağı İzleme Grubu (2013). Yeni anayasa yapım sürecinde şeffaflık ve katılım izleme raporu. http://ipc.sabanciuniv.edu/en/wp-content/uploads/2012/ 05 /41.pdf Erişim Tarihi: 05.04.2024.
Duverger, M. (1993). Siyasi partiler. E. Özbudun (Çev.), Ankara: Bilgi Yayınevi.
Elster, Jon (1997). Ways of constitution-making. Axel Hadenius (Ed.), Democracy's victory and crisis (s. 123-142) içinde. New York: Cambridge University Press.
Elster, Jon (1998). Deliberation and constitution making. J. Elster (Ed.) Deliberative democracy (s. 97-122) içinde. New York: Cambridge University Press.
Erdoğan, M. (2012). Müzakereci demokrasi ve sınırları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 25-43.
Erdoğan, M. (2016). Türkiye’de anayasalar ve siyaset (Güncellenmiş 9. Baskı). Ankara: Hukuk Yayınları.
Erdoğan, M. (2017). Anayasal demokrasi (Gözden Geçirilmiş 13. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Fendoğlu, H. T. (2002). 1876 Osmanlı anayasası veya monarşik modernleşme dönemi, Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca (Ed.) Türkler C. XIV (s. 739-750) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Gylfason, T. (2012). Making a new constitution: the case of iceland, Presentation at Tepav, The Economic Policy Research Foundation of Türkiye, Ankara. 24 Ocak 2012. https://gylfason.hi.is/en/making-a-new-constitution-the-case-of-iceland.
Gönenç, L. (2011). TEPAV anayasa çalışma metinleri – anayasa yapımı. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1317886 508-3.Anayasa_Yapimi.pdf
Gönenç, L. (2016). Anayasalar ve anayasal değişmeler – soru:3 anayasalar neden yazılır ve neden değiştirilir? İ. Kaboğlu (Der.) Türkiye’nin anayasa gündemi (27 uzman, 66 soru-yanıt) (s. 22-26) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gözler, K. (2018). Türk anayasa hukuku. Bursa: Ekin yayınevi.
Gözübüyük, A. Ş. ve Sezgin, Z. (1957). 1924 anayasası hakkındaki meclis görüşmeleri, AÜ/SBF İdari İlimler Enstitüsü Yayını, Yayın No: 3, Ankara.
Gülenç, K. (2010). Post-marksizm, radikal demokrasi ve eleştirileri. Yeditepe’de Felsefe Dergisi, 9(56), 138-188.
Gülener, S. (2011). Anayasa yapımında yeni bir paradigma: kapsayıcı, katılımcı, uzlaşmacı anayasa yapım süreçleri ve çeşitli örnekler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (3), 199-224. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789438
Gülsoy, T. (2012). Anayasa yapımı ve Türkiye’de anayasa arayışları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 1-22.
Habermas, J. (2005). Concluding comments on empirical approaches to deliberative politics. Acta Politica, (40), 384-392. https://doi.org/10.1057/palgrave.ap.5500119.
Habermas, J. (2017). Kamusallığın yapısal dönüşümü. T. Bora ve M. Sancar (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları. İba, Ş. (2021). 1924 anayasası’nın hazırlık ve kanunlaşma süreci üzerine. Yasama Dergisi, (44), 43-60.
Kaboğlu, İ. Ö. (2005). Anayasa hukuku dersleri. İstanbul: Legal Yayıncılık.
Karadağ, A. (2023). 12 eylül: antidemokratik bir restorasyon girişimi. Ahmet Karadağ ve Mehmet Kapusızoğlu (Ed.), Türk demokrasisinin dönüm noktaları: olaylar ve aktörler (s. 158-186) içinde. Bursa: Ekin Yayınevi.
Karakoç, R., ve Özden, M. (2020). Demokrasi anlayışında yeni bir yaklaşım: müzakereci demokrasi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 579-598. https://doi.org/10.26468/ trakyasobed.726760.
Kaya, G. ve Ayan, S. (2011). Türkiye’de anayasalar ve sivil toplum. Ankara: Ütopya Yayınları.
Kelsen, H. (2019). Demokrasi: doğası & değeri. Y. Uysal (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Keyman, E. F. (1999). Türkiye ve radikal demokrasi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Kim, J., Wyatt, R. O. ve Katz, E. (1999). News, talk, opinion, participation: the part played by conversation in deliberative democracy, Political Communication, 16(4), 361-385. https://doi.org/10.1080/105846099198541. Knight, J. ve Johnson, J. (1994). Aggregation and deliberation: on the possibility of democratic legitimacy. Political Theory, 22(2), 277–296. http://www.jstor.org/stable/192147
Knopff, R. (1998). Populism and the politics of rights: the dual attack on representative democracy. Canadian Journal of Political Science, 31(4), 683-705. https://www.jstor.org/ stable/3232927.
Küçük, A. (2005). Türkiye’de anayasalar ve anayasacılık hareketleri. A. Küçük, S. Bakan ve A. Karadağ (Ed.), 21. yüzyılın eşiğinde türkiye’de siyasal hayat 1. cilt (s. 41-110) içinde. İstanbul: Aktüel Yayınları.
Küçük, A. (2022). Yeni anayasanın yapılma usûlü. H. Y. Başdemir ve M. E. Kala (Ed.), Yeni anayasa -usûl ve üslûp açısından bir arayış- (s.68-81) içinde. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
Lipset, S. M. (1964). Siyasi insan. M. Tunçay (Çev.), Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
Lipson, L. (1984). Demokratik uygarlık. H. Gülalp ve T. Alkan (Çev.), Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Minogue, K. (2002). Siyaset ve despotizm. Ü. Gündoğan (Çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
Mouffe, C. (2002). Demokratik paradoks. A. C. Aşkın (Çev.), Ankara: Epos Yayınları.
Nacak, O. (2014). Temsili demokrasinin sorun alanları ve çözüm noktasında yeni bir model: katılımcı demokrasi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 32, 194-214. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/217199.
Özbudun, E. (1993). Demokrasiye geçiş sürecinde anayasa yapımı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Özbudun, E. (2008). 1921 anayasası. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Özbudun, E. (2014). Türkiye’de demokratikleşme süreci: anayasa yapımı ve anayasa yargısı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özbudun, E. (2017). Anayasalcılık ve demokrasi (2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özbudun, E. (2022). Türk anayasa hukuku (Gözden Geçirilmiş 23. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Özbudun, E. ve Gençkaya, Ö. M. (2010). Türkiye’de demokratikleşme ve anayasa yapım politikası. İstanbul: Doğan Kitap.
Pennington, M. (2003), Hayekian political economy and the limits of deliberative democracy. Political Studies, 51(4), 722-739. https://doi.org/10.1111/j.0032-3217.2003.00455.x.
Reybrouck, D. V. (2022). Demokrasi krizi. Yusuf Sami Kamadan (Çev.). İstanbul: Albaraka Yayınları Sağır, Ö. M. (2004). Demos’un genişlemesi ve temsili demokrasiden küresel doğrudan demokrasiye. Amme İdaresi Dergisi, 37 (3), 1-15.
Sak, G. ve Özçer, Ö. (2007). Güney afrika anayasası: “bir ülkenin ruhu”. TEPAV Anayasa Çalışma Metinleri-1, Türkiye Ekonomi Poltikaları Araştırma Vakfı. https://www.tepav.org.tr/ en/haberler/s/344.
Sanders, L. M. (1997). Against Deliberation. Political Theory, 25(3), 347-75. https://www.jstor.org/stable/191984. Sartori, G. (2014). Demokrasi teorisine geri dönüş. T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan (Çev.), İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Sitembölükbaşı, Ş. (2005). Liberal demokrasinin çıkmazlarına çözüm olarak müzakereci demokrasi. Akdeniz İİBF Dergisi, 3(10), 139-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/auiibfd /issue/54578/743996.
Şahin, E. (2015). Türk siyasal tarihinde anayasa iktidar ve meşruiyet sorunu. Ankara: Adalet Yayınevi.
Şaylan, G. (1998). Demokrasi ve demokrasi düşüncesinin gelişmesi. Ankara: TODAİE Yayınları.
Tanör, B. (2019). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri (25. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
TBMM (2014). 2011 yılında başlatılan yeni anayasa yapım süreci anayasa uzlaşma komisyonunun kuruluş, çalışma usûlleri ve çalışma sonucu raporu. https://anayasa.tbmm.gov.tr/docs/ yeni_anayasa_sureci_bilgi_notu.docx
TEPAV (2012). Anayasa vatandaş toplantıları’nın sonuç raporu, TBMM’de. http://www.anayasaplatformu.net/haber
Teziç, E. (2017). Anayasa hukuku (Tıpkı 21. Bası). İstanbul: Beta Yayınları.
Thjodaratkvaedi. (2012). www.thjodaratkvaedi.is/2012/en
Thorarensen, B. （2016). The constitutional council: objectives and shortcomings of an ınnovative process. V. Ingrimundarson, P. Urfalino & I. Erlingsdóttir (Ed.), in Iceland’s financial crisis (pp. 239-25). New York: Routledge.
Tilly, C. (2014). Demokrasi. E. Arıcan (Çev.), Ankara: Phoenix Yayınevi.
Tunaya, T. Z. (2015). Türkiye’de siyasal partiler- cilt 2 mütareke dönemi (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Tunç, H. (2008). Demokrasi türleri ve müzakereci demokrasi kavramı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 1113-1132.
Tunç, H. ve Türkoğlu, K. (2007). Doğu bloku’nun yıkılması sonrasında (post-komünist) devletlerde anayasa yapım yöntemleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (1), 1133-1164.
Yargıç, S. (2014). Ekonomik kriz sonrası anayasa yapımı: izlanda'nın yeni anayasa yapım süreci. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 47-72.
Yıldırım, Y. (2006). Jürgen Habermas’ın iletişimsel eylem kuramı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 249-267.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yokuş, S. (2022). Bölünmüş toplumlarda anayasa yapımı: güney afrika deneyimi. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 13-27.
YSK, (2024a). 9 Temmuz 1961 Anayasa değişikliği halk oylaması sonucu. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/1961 Referandum/9-Temmuz-1961-Halk-Oylamas%C4%B1.pdf.
YSK, (2024b). 7 Kasım 1982 Anayasa değişikliği halk oylaması sonucu. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/1982 Referandum/7-Kas%C4%B1m-1982-Halk-Oylamas%C4%B1.pdf.
Weeks, E. C. (2000). The practice of deliberative democracy: results from four large scale trials, Public Administration Review, 60(4), 360-372.
Zabunoğlu, G. (2017). Bir radikal demokrasi teorisi olarak müzakereci demokrasi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66 (4), 795-817. https://doi.org/10.1501 /Hukfak_0000001908.

Toplam 83 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Kamu Yönetimi, Politika ve Yönetim (Diğer)
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Mehmet Kapusızoğlu 0000-0003-1496-1286
Erken Görünüm Tarihi	28 Ekim 2024
Yayımlanma Tarihi	30 Ekim 2024
Gönderilme Tarihi	16 Temmuz 2024
Kabul Tarihi	16 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2024Cilt: 25 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA	Kapusızoğlu, M. (2024). TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Çalışmalarını Müzakereci Demokrasi Üzerinden Okumak. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 25(4), 520-537. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1517292

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.