Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türk Otomotiv Sektörü Dış Ticareti ve Rekabet Gücü Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 4, 755 - 777

Serdar Özözen

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1673208

Öz

Türk otomotiv sektörü ana ve yan sanayisi ile birlikte istihdam, katma değerli üretim ve ihracat açısından ülke ekonomisinin lokomotif sektörleri arasında yer almaktadır. Türk otomotiv sektörü gerek dünya piyasasında gerekse de Avrupa Birliği piyasasında önemli bir konuma sahiptir. Otomotiv sektörünün mevcut konumunu koruması, konumunu daha üst seviyelere taşıyabilmesi için sektörün yaşanan hızlı değişim ve dönüşüme ayak uydurması gerekmektedir. Otomotiv sektöründe yaşanan bu değişim ve dönüşüm eğilimleri arasında küresel piyasalarda elektrikli ve hibrit araçlara yönelim vardır. Günümüz dünyasında çevreye duyarlı üretim ve ürünlerin önemi artmıştır. Güvenliğe yönelik standartlar ön plana çıkmıştır. Dijitalleşme ile birlikte otonom araçlar ve sürüşler ortaya çıkmıştır. Bütün bu gelişmeler ışığında Türk otomotiv sektörünün rekabet gücünü artırması ve dış ticaret yapısının ihracat lehine korunması sektörün geleceği ve ülke ekonomisi önem arz etmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, ülke ekonomisi için önemli olan Türk otomotiv sektörünün rekabet gücünü ve dış ticaret yapısını analiz etmek ve sektöre yönelik bir projeksiyon sunmaktadır. 2010-2023 dönemi için Türk otomotiv sektörü ve alt sektörleri açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler, ithalat sızma oranı, uzmanlaşma katsayısı, ihracat ve ithalat oranı, dış rekabete açıklık göstergeleriyle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre, otomotiv sektörü ve alt sektörlerinin rekabet gücüne sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 2015 yılı sonrası minibüs, midibüs, otobüs alt sektöründe güçlü rekabet seviyesine ulaşılmış olması dikkat çekicidir. Otomotiv ve alt sektörlerinde yurtiçi talep içerisinde ithalatın payının artması ile ithalat sızma oranının arttığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular ve sektörde yaşanan gelişmeler göz önüne alınarak sektörün mevcut durumu ele almak, sektörde yaşanan değişim ve dönüşümü takip etmek ve gerekli adımları zamanında atmak sektörün geleceği açısından hayati derecede öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Türk Otomotiv Sektörü Rekabet Gücü Dış Rekabete Açıklık İthalat Sızma Oranı

Kaynakça

  • Badra, I. K. A. W. & Setyari, N. P. (2020). Indonesia's automotive industry competitiveness in the global market. American Journal of Humanities and Social Sciences Research (AJHSSR), 4(7), 161-170.
  • Bağcı, E. (2016). Türkiye’nin imalat sanayi sektörünün uluslararası rekabet gücü analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 73-92. https://doi.org/10.14780/iibd.46308
  • Bakkalcı, A.C. (2018). Türk otomotiv sektörünün RTA, RSCA, TBI endeksleri ile ürün haritalaması- Widodo’nun modeline farklı bir yaklaşım. The Journal of Social Science, 5 (27), 108-126. https://doi.org/10.16990/sobider.4436
  • Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage. Manchester School, 33 (2), 99-123.
  • Başkol, M. O. (2011). Türk otomotiv sektörünün uluslararası rekabet gücü (1996-2010). Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 7(2), 63-78.
  • Başkol, M. O., & Bektaş, S. (2020). Türkiye imalat sanayinin teknolojik yapısının rekabet gücü üzerine bir analiz. TESAM Akademi Dergisi, 7(2), 331-356.
  • Baykara, T. C., & Akiş, E. (2022). Türk otomotiv sanayii’nin rekabet gücü analizi (2011-2020). Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-25. https://doi.org/10.53306/klujfeas.1066941
  • Bedir, A. (2002). Türkiye’de otomotiv sanayii gelişme perspektifi. Devlet Planma Teşkilatı Yayın No: 2660.
  • Bekmez, S., & Komut, M. (2006). Competitiveness of Turkish Automotive Industry: A Comperison with European Union Countries. International Conference on Human and Economic Resources, 183-192.
  • Chen, C. (2024). BYD set to challenge Tesla for the crown in EV sales in 2024, says Trendforce. https://www.trendforce.com/presscenter/news/20240220-12030.html (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • Çağan, A. (2017). Türkiye otomotiv perakendeciliği- Bir tomofildir muradımız. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER).
  • Çelikok, K., & Saatçioğlu, C. (2020). Effects of German-Turkish Industrial Policies on Manufacturıng Industry Competitiveness. Sakarya İktisat Dergisi, 9(4), 405-434.
  • Çetin, R., & Uğur, B. (2022). Otomotiv sektöründe Türkiye, Polonya ve Çekya’nın rekabet güçlerinin karşılaştırılması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (62), 121-142. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1014531
  • DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013- Otomotiv Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Yayın No: DPT:2736 ÖİK:687
  • EIA (2024). Global EV outlook 2024, trends in electric cars. https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2024/trends-in-electric-cars (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • EIA (2022). By 2030 EVs represent more than 60% of vehicles sold globally, and require an adequate surge in chargers installed in buildings. https://www.iea.org/reports/by-2030-evs-represent-more-than-60-of-vehicles-sold-globally-and-require-an-adequate-surge-in-chargers-installed-in-buildings (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • EPDK (2024). Elektrikli araç ve şarj altyapısı projeksiyonu. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu, Nisan 2024.
  • Erkan, B., Arpacı, B., Yaralı, F. & Güvenç, İ. (2015). Türkiye’nin sebze ihracatında karşılaştırmalı üstünlükleri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(4), 70-76. https://doi.org/10.18016/ksujns.61527
  • Hannan, A., Haider, F., Ahmad, N. & Ishaq, T. (2015). Impact of economic, social and environmental variables on competitiveness of automotive industry: Evidence from panel data. International Journal of Economic Behavior and Organization, 3(1), 10-17.
  • Hinloopen, J., & Marrewijk, C. V. (2001). On the empirical distribution of the Balassa index. Review of World Economics, 137(1), 1-35.
  • İSO (2002). Otomotiv sanayii sektörü. Avrupa Birliği'ne Tam Üyelik Sürecinde İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Geliştirilmesi Projesi, İstanbul: İstanbul Sanayi Odası Yayınları No: 2002/4.
  • Kara, O., Tarakcıoğlu Altınay, A., & Erkan, B. (2020). The Relationship Between Efficiency, Rantability and Export Competitiveness: An Implementation on Turkish Automotive Sector. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1194-1214. https://doi.org/10.21547/jss.706836
  • Muğan Ertuğral, S. (2012). Otomotiv sektörü ve gümrük birliği sonrasi gelişmeleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 75-83.
  • Nagy, J., & Jámbor, Z. (2018). Competitiveness in global trade: The case of the automobile industry. Economic Annals, 63(218), 61-84.
  • ODMD (2024). Basın bülteni (04 Ocak 2025). https://www.odmd.org.tr/folders/2837/categorial1docs/4577/ODMD%20Bas%C4%B1n%20Bulteni%204%20Ocak%202024.pdf (Erişim Tarihi: 05.04.2025).
  • OSD (2023). Otomotiv Sanayii Aylık Değerlendirme Raporu Aralık 2023, https://www.osd.org.tr/osd-yayinlari/istatistikler (Erişim Tarihi: 26.01.2025).
  • OSD (2024). Otomotiv sanayii 2023 yılı küresel değerlendirme raporu. https://www.osd.org.tr/osd-yayinlari/kuresel-otomotiv-sektoru-degerlendirme-raporlari (Erişim Tarihi: 26.01.2025).
  • Özdamar, G., & Albeni, M. (2011). Türkiye otomotiv sanayisi dış ticaret rekabet gücü üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 193-216.
  • Pişkin, S. (2017). Türkiye otomotiv sanayii rekabet gücü ve talep dinamikleri perspektifinde 2020 iç pazar beklentileri. TSKB Ekonomik Araştırmalar Otomotiv Sektör Raporu, Ocak 2017, https://www.tskb.com.tr/i/content/3081_1_Otomotiv%20Sektor%20Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 29.03. 2025).
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). Mobilite araç ve teknolojileri yol haritası. www.sanayi.gov.tr (Erişim Tarihi: 22.06.2025).
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2025). Yatırımcı sözlüğü. https://www.yatirimadestek.gov.tr/yatirimci-sozlugu?key=T&page=2 (Erişim Tarihi: 17.03.2025).
  • Sarıçoban, K., Kösekahyaoğlu, L., & Erkan, B. (2017). Türkiye’nin imalat sanayi ürün gruplarindaki ihracat rekabet gücünün belirlenmesi: 1996-2015 dönemi analizi. Journal of Life Economics, 4(3), 49-72.
  • Şahin, D. (2016). Türk otomotiv sektörünün dış ticaret yapısı: AB-15 ülkeleri ile karşılaştırmalı analiz. The Journal of Academic Social Science, (29), 225-243.
  • Shioji, H. (2012). Competitiveness of the Japanese, Korean, and Chinese automobile industries. The Kyoto economic review, 81(1), 48-63.
  • TEHAD (2024). 2023 yılı Türkiye elektrikli otomobil satış rakamları. Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği.https://tehad.org/2024/01/06/2023-yili-turkiye-elektrikli-otomobil-satis-rakamlari/ (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • Ticaret Bakanlığı (2024). Otomotiv sektör raporu. https://ticaret.gov.tr/ihracat/sektorler/Sanayi%20ve%20Hizmetler (Erişim Tarihi: 29.01.2025).
  • UN Comtrade, (United Nations Comtrade), https://comtrade.un.org/ (Erişim Tarihi: 02.02.2025).
  • Our World in Data, https://ourworldindata.org/electric-car-sales (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
  • Vošta, M., & Kocourek, A. (2017). Competitiveness of the European automobile industry in the global context. Politics in Central Europe, 13(1), 69-86.

An Evaluation on Foreign Trade and Competitiveness of the Turkish Automotive Sector

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 4, 755 - 777

Serdar Özözen

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1673208

Öz

The Turkish automotive sector, together with its main and sub-industry, is among the locomotive sectors of the national economy in terms of employment, value added production and exports. The Turkish automotive sector has an important position both in the world market and in the European Union market. In order for the automotive sector to maintain its current position and to carry its position to higher levels, the sector needs to keep up with the rapid change and transformation. Among these change and transformation trends in the automotive sector, there is a tendency towards electric and hybrid vehicles in global markets. In today's world, the importance of environmentally sensitive production and products has increased. Standards for safety have come to the fore. Autonomous vehicles and driving have emerged with digitalisation. In the light of all these developments, increasing the competitiveness of the Turkish automotive sector and maintaining the foreign trade structure in favour of exports are important for the future of the sector and the national economy. In this framework, the aim of this study is to analyse the competitiveness and foreign trade structure of the Turkish automotive sector, which is important for the national economy, and to present a projection for the sector. For the period 2010-2023, the Turkish automotive sector and its sub-sectors have been analysed with the indicators of revealed comparative advantage (RCA), import penetration rate, specialisation coefficient, export and import ratio and openness to foreign competition. According to the findings of the analysis, it is concluded that the automotive sector and its sub-sectors have competitiveness. After 2015, it is noteworthy that a strong level of competition has been reached in the minibus, midibus and bus sub-sector. It has been observed that the share of imports in domestic demand in the automotive and its sub-sectors has increased and the import penetration rate has increased. Considering these findings and the developments in the sector, it is vital for the future of the sector to address the current situation of the sector, to follow the change and transformation in the sector and to take the necessary steps in a timely manner.

Anahtar Kelimeler

Turkish Automotive Industry Competitiveness Openess to Foreign Competition Export and Import Ratio Specialisation Coefficient

Kaynakça

  • Badra, I. K. A. W. & Setyari, N. P. (2020). Indonesia's automotive industry competitiveness in the global market. American Journal of Humanities and Social Sciences Research (AJHSSR), 4(7), 161-170.
  • Bağcı, E. (2016). Türkiye’nin imalat sanayi sektörünün uluslararası rekabet gücü analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 73-92. https://doi.org/10.14780/iibd.46308
  • Bakkalcı, A.C. (2018). Türk otomotiv sektörünün RTA, RSCA, TBI endeksleri ile ürün haritalaması- Widodo’nun modeline farklı bir yaklaşım. The Journal of Social Science, 5 (27), 108-126. https://doi.org/10.16990/sobider.4436
  • Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage. Manchester School, 33 (2), 99-123.
  • Başkol, M. O. (2011). Türk otomotiv sektörünün uluslararası rekabet gücü (1996-2010). Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 7(2), 63-78.
  • Başkol, M. O., & Bektaş, S. (2020). Türkiye imalat sanayinin teknolojik yapısının rekabet gücü üzerine bir analiz. TESAM Akademi Dergisi, 7(2), 331-356.
  • Baykara, T. C., & Akiş, E. (2022). Türk otomotiv sanayii’nin rekabet gücü analizi (2011-2020). Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-25. https://doi.org/10.53306/klujfeas.1066941
  • Bedir, A. (2002). Türkiye’de otomotiv sanayii gelişme perspektifi. Devlet Planma Teşkilatı Yayın No: 2660.
  • Bekmez, S., & Komut, M. (2006). Competitiveness of Turkish Automotive Industry: A Comperison with European Union Countries. International Conference on Human and Economic Resources, 183-192.
  • Chen, C. (2024). BYD set to challenge Tesla for the crown in EV sales in 2024, says Trendforce. https://www.trendforce.com/presscenter/news/20240220-12030.html (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • Çağan, A. (2017). Türkiye otomotiv perakendeciliği- Bir tomofildir muradımız. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER).
  • Çelikok, K., & Saatçioğlu, C. (2020). Effects of German-Turkish Industrial Policies on Manufacturıng Industry Competitiveness. Sakarya İktisat Dergisi, 9(4), 405-434.
  • Çetin, R., & Uğur, B. (2022). Otomotiv sektöründe Türkiye, Polonya ve Çekya’nın rekabet güçlerinin karşılaştırılması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (62), 121-142. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1014531
  • DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013- Otomotiv Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Yayın No: DPT:2736 ÖİK:687
  • EIA (2024). Global EV outlook 2024, trends in electric cars. https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2024/trends-in-electric-cars (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • EIA (2022). By 2030 EVs represent more than 60% of vehicles sold globally, and require an adequate surge in chargers installed in buildings. https://www.iea.org/reports/by-2030-evs-represent-more-than-60-of-vehicles-sold-globally-and-require-an-adequate-surge-in-chargers-installed-in-buildings (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • EPDK (2024). Elektrikli araç ve şarj altyapısı projeksiyonu. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu, Nisan 2024.
  • Erkan, B., Arpacı, B., Yaralı, F. & Güvenç, İ. (2015). Türkiye’nin sebze ihracatında karşılaştırmalı üstünlükleri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(4), 70-76. https://doi.org/10.18016/ksujns.61527
  • Hannan, A., Haider, F., Ahmad, N. & Ishaq, T. (2015). Impact of economic, social and environmental variables on competitiveness of automotive industry: Evidence from panel data. International Journal of Economic Behavior and Organization, 3(1), 10-17.
  • Hinloopen, J., & Marrewijk, C. V. (2001). On the empirical distribution of the Balassa index. Review of World Economics, 137(1), 1-35.
  • İSO (2002). Otomotiv sanayii sektörü. Avrupa Birliği'ne Tam Üyelik Sürecinde İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Geliştirilmesi Projesi, İstanbul: İstanbul Sanayi Odası Yayınları No: 2002/4.
  • Kara, O., Tarakcıoğlu Altınay, A., & Erkan, B. (2020). The Relationship Between Efficiency, Rantability and Export Competitiveness: An Implementation on Turkish Automotive Sector. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1194-1214. https://doi.org/10.21547/jss.706836
  • Muğan Ertuğral, S. (2012). Otomotiv sektörü ve gümrük birliği sonrasi gelişmeleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 75-83.
  • Nagy, J., & Jámbor, Z. (2018). Competitiveness in global trade: The case of the automobile industry. Economic Annals, 63(218), 61-84.
  • ODMD (2024). Basın bülteni (04 Ocak 2025). https://www.odmd.org.tr/folders/2837/categorial1docs/4577/ODMD%20Bas%C4%B1n%20Bulteni%204%20Ocak%202024.pdf (Erişim Tarihi: 05.04.2025).
  • OSD (2023). Otomotiv Sanayii Aylık Değerlendirme Raporu Aralık 2023, https://www.osd.org.tr/osd-yayinlari/istatistikler (Erişim Tarihi: 26.01.2025).
  • OSD (2024). Otomotiv sanayii 2023 yılı küresel değerlendirme raporu. https://www.osd.org.tr/osd-yayinlari/kuresel-otomotiv-sektoru-degerlendirme-raporlari (Erişim Tarihi: 26.01.2025).
  • Özdamar, G., & Albeni, M. (2011). Türkiye otomotiv sanayisi dış ticaret rekabet gücü üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 193-216.
  • Pişkin, S. (2017). Türkiye otomotiv sanayii rekabet gücü ve talep dinamikleri perspektifinde 2020 iç pazar beklentileri. TSKB Ekonomik Araştırmalar Otomotiv Sektör Raporu, Ocak 2017, https://www.tskb.com.tr/i/content/3081_1_Otomotiv%20Sektor%20Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 29.03. 2025).
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). Mobilite araç ve teknolojileri yol haritası. www.sanayi.gov.tr (Erişim Tarihi: 22.06.2025).
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2025). Yatırımcı sözlüğü. https://www.yatirimadestek.gov.tr/yatirimci-sozlugu?key=T&page=2 (Erişim Tarihi: 17.03.2025).
  • Sarıçoban, K., Kösekahyaoğlu, L., & Erkan, B. (2017). Türkiye’nin imalat sanayi ürün gruplarindaki ihracat rekabet gücünün belirlenmesi: 1996-2015 dönemi analizi. Journal of Life Economics, 4(3), 49-72.
  • Şahin, D. (2016). Türk otomotiv sektörünün dış ticaret yapısı: AB-15 ülkeleri ile karşılaştırmalı analiz. The Journal of Academic Social Science, (29), 225-243.
  • Shioji, H. (2012). Competitiveness of the Japanese, Korean, and Chinese automobile industries. The Kyoto economic review, 81(1), 48-63.
  • TEHAD (2024). 2023 yılı Türkiye elektrikli otomobil satış rakamları. Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği.https://tehad.org/2024/01/06/2023-yili-turkiye-elektrikli-otomobil-satis-rakamlari/ (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
  • Ticaret Bakanlığı (2024). Otomotiv sektör raporu. https://ticaret.gov.tr/ihracat/sektorler/Sanayi%20ve%20Hizmetler (Erişim Tarihi: 29.01.2025).
  • UN Comtrade, (United Nations Comtrade), https://comtrade.un.org/ (Erişim Tarihi: 02.02.2025).
  • Our World in Data, https://ourworldindata.org/electric-car-sales (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
  • Vošta, M., & Kocourek, A. (2017). Competitiveness of the European automobile industry in the global context. Politics in Central Europe, 13(1), 69-86.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonomi Teorisi (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Serdar Özözen 0000-0001-5089-6069

Erken Görünüm Tarihi 22 Ekim 2025
Yayımlanma Tarihi 26 Ekim 2025
Gönderilme Tarihi 10 Nisan 2025
Kabul Tarihi 30 Temmuz 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 26 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Özözen, S. (2025). Türk Otomotiv Sektörü Dış Ticareti ve Rekabet Gücü Üzerine Bir Değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(4), 755-777. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1673208
 Kapak Resmi İndir

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.