Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Muhasebede Profesyonellik Etik İkilemi Azaltır Mı? Karaman İlinde Bir Araştırma

Yıl 2023, , 417 - 431, 31.07.2023

Şebnem Ada

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1286836

Öz

Muhasebe mesleği finansal nitelikli bilgileri kullanması açısından toplum tarafından dürüstlük ve güvenilirlik niteliklerinin arandığı önemli mesleklerden biridir. Mesleki açıdan toplum nezdinde profesyonel olarak nitelendirilecek meslek çalışanlarının en temel değerlerinden biri de etik anlayışı ve bu anlayışı mesleki faaliyetlerine birtakım mesleki kurallar çerçevesinde yansıtabilmeleridir. Bu çalışmanın amacı muhasebe meslek mensubu ve çalışanlarının profesyonellik algılarının karşılaştıkları etik ikilemlerin çözümlerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu belirlemektir. Ayrıca meslek mensubu ve çalışanlarının birbirinden bağımsız olarak profesyonellik ve etik ikilem algılarının belirlenmesi de amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği ile Karaman ilinde faaliyette bulunan 102 muhasebe meslek mensubu ve çalışanından veri toplanmıştır. Ayrıca çalışma ile belirlenen örneklemin çeşitli demografik faktörler (yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, unvan, çalışma şekli, deneyim) ile ilişkili olarak profesyonellik ve etik ikilem algılarının farklılık gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda oluşturulan araştırma hipotezleri SmartPLS 3.0 ve SPSS 17.0 istatistiksel yazılımları ile PLS-SEM yöntemi, ANOVA ve bağımsız gruplar t testi yöntemleri kullanılarak test edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre muhasebede profesyonellik ile etik ikilem arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Etik ikilem değişkeni; eğitim düzeyi, unvan ve çalışma şekli açısından farklılık gösterirken profesyonellik değişkeni ile ilgili olarak yapılan fark testleri sonucunda da deneyim ve çalışma şekli açısından farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Mesleği Profesyonellik Etik İkilem

Kaynakça

  • 1. Acaray, A. ve Savcı, M. (2018). Mesleki Tükenmişliğe Profesyonelleşmenin Etkisi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 331-351.
  • 2. Adams, B. L., Malone, F. L. ve James, W. (1995). Confidentiality Decisions: The Reasoning Process of CPAs in Resolving Ethical Dilemmas. Journal of Business Ethics, 14, 1015-1020.
  • 3. Adler, R. ve Liyanarachchi, G. (2020). Towards Measuring Professionalism in Accounting. Accounting & Finance, 60(3), 1907-1941.
  • 4. Akbaş, Ö. F. ve Çırpan, H. (2021). Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Meslek Mensuplarının Karmaşık Etik Problemleri. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 79-91.
  • 5. Allen, K. (2012). What Is An Ethical Dilemma? Teaching Social Workers How to Recognize A True Dilemma. The New Social Worker, 19 (2), 4-6.
  • 6. Barrainkua, I. ve Pike, M.E. (2018). The Influence of Auditors’ Professionalism on Ethical Judgement: Differences Among Practitioners and Postgraduate Students. Spanish Accounting Review, 21(2), 176-187.
  • 7. Billiot, M. J., Daniel, D., Glandon, S. ve Glandon, T. (2012). Educational Context: Preparing Accounting Students to Identify Ethical Dilemmas. American Journal of Business Education, 5(3), 277-286.
  • 8. Cerit, B. (2010). “Hemşirelerin Profesyonellik Davranışları ile Etik Karar Verebilme Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 9. Claypool, G. A., Fetyko, D. F. ve Pearson, M. A. (1990). Reactions to Ethical Dilemmas: A Study Pertaining to Certified Public Accountants. Journal of Business Ethics, 9, 699-706.
  • 10. Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112, 155-159.
  • 11. Dunn, P., ve Sainty, B. (2020). Professionalism in Accounting: A Five-Factor Model of Ethical Decision-Making. Social Responsibility Journal, 16(2), 255-269.
  • 12. Dwiputra, F. ve Mustikasari, E. (2021). Literary Review on the Antecedent of Ethical Dilemma in Management Accounting Profession. Jurnal Riset Akuntansi dan Bisnis Airlangga, 6(1), 353216.
  • 13. Gökçora, İ. H. (2005). Toplumsal Yaşamımızda ve Türk Bilim Dünyasında “Profesyonel ve Profesyonellik” Kavramlarına Değin. Bilgi Dünyası, 6(2), 237-250.
  • 14. Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz (5.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • 15. Hair, F. Jr, J., Sarstedt, M., Hopkins, L. ve G. Kuppelwieser, V. (2014). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) an emerging tool in business research. Sage Publications, 2.nd ed.
  • 16. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications. 2.nd ed.
  • 17. Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 115– 135.
  • 18. Henseler, J., Hubona, G. ve Ray, P.A. (2016). Using PLS path modeling in new technology research: updated guidelines, Industrial Management & Data Systems, 116(1), ss.2-20. https://doi.org/10.1108/IMDS-09-2015-0382.
  • 19. Hirth-Goebel, T. F., ve Weißenberger, B. E. (2019). Management Accountants and Ethical Dilemmas: How to Promote Ethical Intention?. Journal of Management Control, 30, 287-322.
  • 20. IAESB (International Accounting Education Standards Board) (2012), Proposed International Education Standard (IES) 4, https://www.isca.org.sg/media/779287/2-ies-4-explanatory-memo-and-re-exposure-draft.pdf, (Erişim tarihi: 09.11.2022)
  • 21. Idris, A. A., Kehinde, J. S., Ajemunigbohun, S. S. A. ve Gabriel, J. M. (2012). The Nature, Techniques and Prevention of Creative Accounting: Empirical Evidence from Nigeria. Canadian Journal of Accounting and Finance, 1(1), 26-31.
  • 22. IFAC (2021), Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants, https://www.ifac.org/system/files/publications/files/IESBA-English-2021-IESBA-Handbook_Web.pdf (Erişim tarihi: 15.10.2022)
  • 23. Jaijairam, P. (2017). Ethics in Accounting. Journal of Finance and Accountancy, 23, 1-13.
  • 24. Karabayır, M. E., Öztürk, S. ve Cengiz, S. (2018). Muhasebe Meslek Mensubu Adayları Ve Etik İkilem. Muhasebe ve Vergi Uygulamalari Dergisi (MUVU)/Journal of Accounting & Taxation Studies (JATS), Özel Sayı, 328-353.
  • 25. Kutlu, H. A., Güner, M. ve Demirci, N. S. (2012). Etik İkilemden Çıkışta Kişisel Değerin Rolü: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Uygulama, 1. Uluslararası Muhasebe ve Finans Sempozyumu, 733-746.
  • 26. Kutlu, H. A. (2008). Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(02), 143-170.
  • 27. Lail, B., MacGregor, J., Marcum, J. ve Stuebs, M. (2017). Virtuous Professionalism in Accountants to Avoid Fraud and to Restore Financial Reporting. Journal of Business Ethics, 140, 687-704.
  • 28. Melé, D., Rosanas, J. M. ve Fontrodona, J. (2017). Ethics in Finance and Accounting: Editorial Introduction. Journal of Business Ethics, 140, 609-613.
  • 29. Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory: 2d Ed. McGraw-Hill.
  • 30. Özçelik, H. ve Angı, G. G. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği ve Etik İkilem Algıları: Antalya İli Örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(50), 141-158.
  • 31. Özgün, H. S. ve Sarıtaş, H. (2019). Muhasebe Mesleğinde Etik Dışı Davranışlara Neden olan Durumlar: Denizli İlinde Bir Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 77-93.
  • 32. Ringle, C.M., Wende, S. ve Becker, J.M. (2015). SmartPLS 3. SmartPLS GmbH, Boenningstedt. http://www.smartpls.com
  • 33. Samuel, S., Covaleski, M. A. ve Dirsmith, M. W. (2009). On the Eclipse of Professionalism in Accounting: An Essay. Accounting, Organizations and Institutions, Oxford University Press, Oxford, 367-395.
  • 34. Savcı, Ö. Ü. M. ve Acaray, Ö. Ü. A. (2018). Duygusal Zekanın Profesyonelleşme Üzerine Etkisi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. Manas Journal of Social Studies, 7(2), 353-371.
  • 35. Shafer, W. E., Park, L. J. ve Liao, W. M. (2002). Professionalism, Organizational‐professional Conflict and Work Outcomes: A Study of Certified Management Accountants. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 15(1), 46-68.
  • 36. Sharma, M. K. A. (2017). Conceptual Analysis on “Ethical Dilemma” in Accounting Application. Journal of Commerce and Educational Thoughts, 1, 9-13.
  • 37. Spence, C. ve Carter, C. (2014). An Exploration of the Professional Habitus in the Big 4 Accounting Firms. Work, Employment and Society, 28(6), 946-962.
  • 38. Suddaby, R., Gendron, Y. ve Lam, H. (2009). The Organizational Context of Professionalism in Accounting. Accounting, Organizations and Society, 34(3-4), 409-427.
  • 39. Walker, S. (2007). Profesyonelleşmekten Uzaklaşma ya da Yeniden Profesyonelleşme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 24-30.
  • 40. Yami, V. Ş. (2009). Profesyonellik Ve Etik. Pursuit Of History (Uluslar arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2). 263-272.

Does Professionalism In Accounting Reduce The Ethical Dilemma? A Research In Karaman

Yıl 2023, , 417 - 431, 31.07.2023

Şebnem Ada

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1286836

Öz

Accounting profession is one of the important professions where honesty and reliability qualities are sought by the society in terms of using financial information. One of the most fundamental values of the professionals, who will be qualified as professionals in the eyes of the society, is the understanding of ethics and the ability to reflect this understanding in their professional activities within the framework of certain professional rules. The aim of this study is to determine how the professionalism perceptions of professional accountants and employees have an effect on the solutions to the ethical dilemmas they encounter. It is also aimed to determine the professionalism and ethical dilemma perceptions of professionals and employees independently of each other. For this purpose, data were collected from 102 professional accountants and employees working in the province of Karaman by the use of the survey technique, one of the quantitative research methods. In addition, it was tried to determine whether the perceptions of professionalism and ethical dilemma differ in relation to various demographic factors (age, gender, education level, title, type of work, experience) of the sample determined by the study. The research hypotheses created in this context were tested using SmartPLS 3.0 and SPSS 17.0 statistical software, and PLS-SEM method, ANOVA and independent groups t-test methods. According to the findings obtained from the study, there is a negative relationship between professionalism in accounting and ethical dilemma. Ethical dilemma variable differs in terms of education level, title and working style, while it has been determined that there are differences in terms of experience and working

Anahtar Kelimeler

Accounting Profession Professionalism Ethical Dilemma

Kaynakça

  • 1. Acaray, A. ve Savcı, M. (2018). Mesleki Tükenmişliğe Profesyonelleşmenin Etkisi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 331-351.
  • 2. Adams, B. L., Malone, F. L. ve James, W. (1995). Confidentiality Decisions: The Reasoning Process of CPAs in Resolving Ethical Dilemmas. Journal of Business Ethics, 14, 1015-1020.
  • 3. Adler, R. ve Liyanarachchi, G. (2020). Towards Measuring Professionalism in Accounting. Accounting & Finance, 60(3), 1907-1941.
  • 4. Akbaş, Ö. F. ve Çırpan, H. (2021). Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Meslek Mensuplarının Karmaşık Etik Problemleri. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 79-91.
  • 5. Allen, K. (2012). What Is An Ethical Dilemma? Teaching Social Workers How to Recognize A True Dilemma. The New Social Worker, 19 (2), 4-6.
  • 6. Barrainkua, I. ve Pike, M.E. (2018). The Influence of Auditors’ Professionalism on Ethical Judgement: Differences Among Practitioners and Postgraduate Students. Spanish Accounting Review, 21(2), 176-187.
  • 7. Billiot, M. J., Daniel, D., Glandon, S. ve Glandon, T. (2012). Educational Context: Preparing Accounting Students to Identify Ethical Dilemmas. American Journal of Business Education, 5(3), 277-286.
  • 8. Cerit, B. (2010). “Hemşirelerin Profesyonellik Davranışları ile Etik Karar Verebilme Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 9. Claypool, G. A., Fetyko, D. F. ve Pearson, M. A. (1990). Reactions to Ethical Dilemmas: A Study Pertaining to Certified Public Accountants. Journal of Business Ethics, 9, 699-706.
  • 10. Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112, 155-159.
  • 11. Dunn, P., ve Sainty, B. (2020). Professionalism in Accounting: A Five-Factor Model of Ethical Decision-Making. Social Responsibility Journal, 16(2), 255-269.
  • 12. Dwiputra, F. ve Mustikasari, E. (2021). Literary Review on the Antecedent of Ethical Dilemma in Management Accounting Profession. Jurnal Riset Akuntansi dan Bisnis Airlangga, 6(1), 353216.
  • 13. Gökçora, İ. H. (2005). Toplumsal Yaşamımızda ve Türk Bilim Dünyasında “Profesyonel ve Profesyonellik” Kavramlarına Değin. Bilgi Dünyası, 6(2), 237-250.
  • 14. Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz (5.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • 15. Hair, F. Jr, J., Sarstedt, M., Hopkins, L. ve G. Kuppelwieser, V. (2014). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) an emerging tool in business research. Sage Publications, 2.nd ed.
  • 16. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications. 2.nd ed.
  • 17. Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 115– 135.
  • 18. Henseler, J., Hubona, G. ve Ray, P.A. (2016). Using PLS path modeling in new technology research: updated guidelines, Industrial Management & Data Systems, 116(1), ss.2-20. https://doi.org/10.1108/IMDS-09-2015-0382.
  • 19. Hirth-Goebel, T. F., ve Weißenberger, B. E. (2019). Management Accountants and Ethical Dilemmas: How to Promote Ethical Intention?. Journal of Management Control, 30, 287-322.
  • 20. IAESB (International Accounting Education Standards Board) (2012), Proposed International Education Standard (IES) 4, https://www.isca.org.sg/media/779287/2-ies-4-explanatory-memo-and-re-exposure-draft.pdf, (Erişim tarihi: 09.11.2022)
  • 21. Idris, A. A., Kehinde, J. S., Ajemunigbohun, S. S. A. ve Gabriel, J. M. (2012). The Nature, Techniques and Prevention of Creative Accounting: Empirical Evidence from Nigeria. Canadian Journal of Accounting and Finance, 1(1), 26-31.
  • 22. IFAC (2021), Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants, https://www.ifac.org/system/files/publications/files/IESBA-English-2021-IESBA-Handbook_Web.pdf (Erişim tarihi: 15.10.2022)
  • 23. Jaijairam, P. (2017). Ethics in Accounting. Journal of Finance and Accountancy, 23, 1-13.
  • 24. Karabayır, M. E., Öztürk, S. ve Cengiz, S. (2018). Muhasebe Meslek Mensubu Adayları Ve Etik İkilem. Muhasebe ve Vergi Uygulamalari Dergisi (MUVU)/Journal of Accounting & Taxation Studies (JATS), Özel Sayı, 328-353.
  • 25. Kutlu, H. A., Güner, M. ve Demirci, N. S. (2012). Etik İkilemden Çıkışta Kişisel Değerin Rolü: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Uygulama, 1. Uluslararası Muhasebe ve Finans Sempozyumu, 733-746.
  • 26. Kutlu, H. A. (2008). Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(02), 143-170.
  • 27. Lail, B., MacGregor, J., Marcum, J. ve Stuebs, M. (2017). Virtuous Professionalism in Accountants to Avoid Fraud and to Restore Financial Reporting. Journal of Business Ethics, 140, 687-704.
  • 28. Melé, D., Rosanas, J. M. ve Fontrodona, J. (2017). Ethics in Finance and Accounting: Editorial Introduction. Journal of Business Ethics, 140, 609-613.
  • 29. Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory: 2d Ed. McGraw-Hill.
  • 30. Özçelik, H. ve Angı, G. G. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği ve Etik İkilem Algıları: Antalya İli Örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(50), 141-158.
  • 31. Özgün, H. S. ve Sarıtaş, H. (2019). Muhasebe Mesleğinde Etik Dışı Davranışlara Neden olan Durumlar: Denizli İlinde Bir Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 77-93.
  • 32. Ringle, C.M., Wende, S. ve Becker, J.M. (2015). SmartPLS 3. SmartPLS GmbH, Boenningstedt. http://www.smartpls.com
  • 33. Samuel, S., Covaleski, M. A. ve Dirsmith, M. W. (2009). On the Eclipse of Professionalism in Accounting: An Essay. Accounting, Organizations and Institutions, Oxford University Press, Oxford, 367-395.
  • 34. Savcı, Ö. Ü. M. ve Acaray, Ö. Ü. A. (2018). Duygusal Zekanın Profesyonelleşme Üzerine Etkisi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. Manas Journal of Social Studies, 7(2), 353-371.
  • 35. Shafer, W. E., Park, L. J. ve Liao, W. M. (2002). Professionalism, Organizational‐professional Conflict and Work Outcomes: A Study of Certified Management Accountants. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 15(1), 46-68.
  • 36. Sharma, M. K. A. (2017). Conceptual Analysis on “Ethical Dilemma” in Accounting Application. Journal of Commerce and Educational Thoughts, 1, 9-13.
  • 37. Spence, C. ve Carter, C. (2014). An Exploration of the Professional Habitus in the Big 4 Accounting Firms. Work, Employment and Society, 28(6), 946-962.
  • 38. Suddaby, R., Gendron, Y. ve Lam, H. (2009). The Organizational Context of Professionalism in Accounting. Accounting, Organizations and Society, 34(3-4), 409-427.
  • 39. Walker, S. (2007). Profesyonelleşmekten Uzaklaşma ya da Yeniden Profesyonelleşme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 24-30.
  • 40. Yami, V. Ş. (2009). Profesyonellik Ve Etik. Pursuit Of History (Uluslar arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2). 263-272.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İşletme
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Şebnem Ada 0000-0003-1484-5533

Erken Görünüm Tarihi 28 Temmuz 2023
Yayımlanma Tarihi 31 Temmuz 2023
Gönderilme Tarihi 24 Nisan 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023

Kaynak Göster

APA Ada, Ş. (2023). Muhasebede Profesyonellik Etik İkilemi Azaltır Mı? Karaman İlinde Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 417-431. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1286836

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.