Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türkiye'de Kentleşmenin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: 1972-2021 Dönemi İçin Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 4, 595 - 605, 30.10.2023

Çiğdem Çadırcı Levent Kaya

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1294544

Öz

Dünya genelinde kentleşme süreci son yüzyılda büyük bir hız kazanmıştır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kırsal alandan kente göçler artmış ve bu durum kent nüfusunun hızla yükselmesine neden olmuştur. Benzer bir süreç Türkiye’de de yaşanmıştır. Kent nüfusunun artmasıyla ortaya çıkan sosyolojik ve kültürel yapının, birçok alanda yarattığı etkinin yanı sıra maliye politikası araçlarından biri olan vergi gelirleri üzerindeki etkisi de büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’de 1972-2021 dönemi için kentleşmenin vergi gelirleri üzerindeki etkisini analiz etmektir. Seriler arasındaki ilişki, Tsong vd. (2016) Fourier eşbütünleşme testi ile incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, kentleşme ve vergi gelirleri arasında uzun dönemli bir ilişki tespit edilmiştir. Kent nüfusunun toplam nüfus içindeki payında meydana gelen %1’lik bir artış, vergi gelirlerinin GSYİH içindeki payını yaklaşık olarak %0.08 oranında arttırmaktadır. Sonuç olarak çalışmada elde edilen ampirik bulgular; kentleşmenin vergi gelirlerini arttıran bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Gelirleri Kentleşme Fourier Birim Kök Testi Fourier Eşbütünleşme Testi.

Kaynakça

  • Addison, T., ve Levin, J. (2012). The Determinants of tax revenue in Sub-Saharan Africa. Journal of International Development, 1-19.
  • Asghar, F., ve Mehmood, B. (2017). Effects of trade liberalization on tax revenue in Pakistan: an empirical scrutiny using ARDL Bound Testing. Pakistan Economic and Social Review, 55 (1), 159-184.
  • Aydınbaş, G., ve Erdinç, Z. (2022). Vergi gelirlerini etkileyen unsurların tespit edilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2) 799-817.
  • Bahl, R., ve Wallace, S. (2005). Public financing in developing and transition countries. Public Budgeting & Finance, 25(4), 83-98.
  • Bakkal, U. (2007). Kayıt dışı Ekonomi. İstanbul: Derin Yayınları.
  • Bayhan, M. (2022). Kentleşme sürecinde sosyo-ekonomik faktörler ile kentlilik bilinci arasındaki ilişki: Diyarbakır örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi. 5(1), 39-69.
  • Bayraktutan, Y., ve Alancıoğlu, E. (2019). Kentleşme-büyüme ilişkisi: BRICS-T için bir analiz. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,18(72), 1841-1848.
  • Becker, R., Enders, W., ve Lee, J. (2006). A Stationary test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 3(5), 381-409.
  • Chaudhry, I. S., ve Munir, F. (2010). Determinants of law tax revenue in Pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences, 30(2), 439-452.
  • Çalcalı, Ö., ve Altıner, A. (2019). Makro ekonomik açıdan vergi gelirlerinin belirleyicileri: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (112), 175 – 198.
  • Dickey D.A., ve Fuller W.A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057 1072.
  • Dioda, L. (2012). Structural determinants of tax revenue in Latin America and The Caribbean, 1990- 2009. Economic Commission for Latin America and the Caribbean (ECLAC). LC/MEX/L.1087, Press in United Nations.
  • Duranton, G., ve Puga, D. (2015). Urban land use. Handbook of Regional and Urban Economics, 5, 467-560. Dünya Bankası (Worldbank). https://www.worldbank.org/tr/country/turkey
  • Epaphra, M., ve Massawe, J. (2017). Corruption, governance and tax revenues in Africa. BEH-Business and Economic Horizons, 13 (4), 439-467.
  • Gupta, A. S. (2007). Determinants of tax revenue efforts ın devoloping countries. IMF Working Paper, WP/07/184.
  • Hossain, M. I. (2014). The Quality of governance and tax effort: evidence from developed and developing countries. Graduate School of Public Policy The University, Tokyo.
  • Immervoll, H. (2000). The Impact of inflation on income tax and social insurance contributions in Europe. https://www.researchgate.net/publication/5017497_The_Impact_Of_Inflation_On_Income_Tax_And_Social_Insurance_Contributions_In_Europe
  • Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
  • Karagöz, K. (2013). Determinants of tax revenue: does sectorial composition matter?. Journal of Finance Accounting and Management, 4(2), 50-63.
  • Kaya, E., ve Barut, A. (2021). Finansal ve ekonomik faktörlerin vergi gelirleri üzerine etkisi: Türkiye örneği. Mali Çözüm Dergisi, 31(164), 143-157.
  • Keleş, R. (1997). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
  • Keyifli, N. (2021). Kentleşme ile gelir eşitsizliği arasındaki ilişki: Bootstrap panel Granger nedensellik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi (IJEAS), 30, 211-228.
  • Kutbay, H. (2019). Vergi gelirlerini etkileyen faktörler: seçilmiş ülkeler için panel veri analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (3), 602-617.
  • Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., ve Shin, Y. (1992) Testing the null hypothesis of stationary against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54, 159-178.
  • Mahdavi, S. (2008). The level and composition of tax revenue in developing countries: evidence from unbalanced panel data. International Review of Economics and Finance, 17, 607-617.
  • Nadaroğlu, H. (1996). Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul: Beta Yayınevi.
  • Nnyanzi J. B., Babyenda, P., ve Bbale J. M. (2016). Regional economic integration and tax revenue: East African Community. Journal of Economic Integration, 31(4), 932-967.
  • Özhan, M., ve Keyifli, N. (2020). Vergi gelirleri, kentleşme ve demokrasi: G20 ülkeleri üzerine ekonometrik bir çalışma. Ekev Akademi Dergisi, 24 (84), 391-408.
  • Öztürk, Ö.F., Şaşmaz, M.Ü., Bayar, Y., ve Odabaş, H. (2019). Türkiye’de başlıca ekonomik değişkenlerin vergi gelirleri üzerindeki etkisi: çoklu doğrusal regresyon analizi. Sayıştay Dergisi, 115, 37-53.
  • Phillips, P. C. B., ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335 346.
  • Sağdıç, E. N. (2019). Vergi gelirlerini belirleyen faktörlerin bölgesel analizi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 155-178.
  • Sağlam, M., ve Erginbay, U. (2013). Kamu açıkları, parasal büyüme ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği (1983-2008). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50 (576), 71-84.
  • Shin, Y. (1994). A residual – based test of the null of cointegration against the alternative of no cointegration. Econometric Theory, 10(1), 91-115.
  • Stock, J. H., ve Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica, 61(4), 783- 820.
  • Tanzi, V. (1980). Inflation and personel income tax: an international perspective, Cambridge University Press, London.
  • Tanzi, V. (1987). Quantitative Characteristics of the Tax Systems of Developing Countries. David Newbery and Nicholas Stern (Ed.), The Theory of Taxation for Developing Countries, Oxford University Press, New York, 205- 241.
  • Tanzi, V., ve Davoodi, H. (2000). Corruption, growth and public finance. IMF Working Paper, WP/00/182.
  • Tanzi, V., ve Zee, H. (2000). Tax policy for emerging markets: developing country. IMF Working Paper, WP/00/35, 1-35.
  • Terefe, K. T., ve Teera, J. (2018). Determinants of tax revenue in East African countries: an application of multivariate panel data cointegration analysis. Journal of Economics and International Finance, 10(11), 134-155.
  • Timmons, J. F. (2010). Taxation and credible commitment: left, right, and partisan turnover. Comparative Politics, 42(2), 207–227.
  • Torgler, B. (2004). Tax morale, trust and corruption: Empirical evidence from transition countries (CREMA Working Paper No. 2004-05). Center for Research in Economics, Management and the Arts, Basel.
  • Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., ve Hu, T. C. (2016). The fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113.
  • Türk, İ. (2010). Maliye Politikası (Amaçlar, Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri), Ankara: Turhan Kitapevi. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). https://www.tuik.gov.tr/
  • UN-Habitat. (2013). State of the world's cities 2012/2013. United Nations Human Settlements Programme.
  • Yalçın, C. (2004). Göç Sosyolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Yılmaz, E., ve Çiftçi, S. (2011). Kentlerin ortaya çıkışı ve sosyo-politik açıdan Türkiye’de kentleşme dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,10(35), 252-267.
  • Zarra-Nezhad, M., Ansari, M. S., ve Moradi, M. (2016). Determinants of tax revenue: does liberalization boost or decline it?. Journal of Economic Cooperation and Development, 37(2) 103-126.
  • Zeren, F., ve Kılınç Savrul, B. (2017). Kadınların işgücüne katılım oranı, ekonomik büyüme, işsizlik oranı ve kentleşme oranı arasındaki saklı koentegrasyon ilişkisinin araştırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi,15(30), 87-103.

The Effect of Urbanization On Tax Revenues In Turkey: A Review for The Period 1972-2021

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 4, 595 - 605, 30.10.2023

Çiğdem Çadırcı Levent Kaya

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1294544

Öz

Urbanization has gained significant momentum in the past century worldwide. In particular, developing countries have experienced an increase in rural to urban migration, leading to rapid growth in urban populations. A similar process has occurred in Turkey as well. The sociological and cultural structure that emerges from the increase in urban population has a significant impact not only in various fields but also on tax revenues, which is one of the instruments of fiscal policy. The main objective of this study is to analyze the effect of urbanization on tax revenues in Turkey for the period between 1972 and 2021. The relationship between variables was examined using the Fourier cointegration test by Tsong et al. (2016). According to the analysis results, a long-term relationship between urbanization and tax revenues was found. A 1% increase in the share of urban population in the total population increases the share of tax revenues in GDP by approximately 0.08%. Consequently, the empirical findings obtained in the study demonstrate that urbanization has a positive impact on tax revenues.

Anahtar Kelimeler

Tax Revenues Urbanization Fourier Unit Root Test Fourier Cointegration Test

Kaynakça

  • Addison, T., ve Levin, J. (2012). The Determinants of tax revenue in Sub-Saharan Africa. Journal of International Development, 1-19.
  • Asghar, F., ve Mehmood, B. (2017). Effects of trade liberalization on tax revenue in Pakistan: an empirical scrutiny using ARDL Bound Testing. Pakistan Economic and Social Review, 55 (1), 159-184.
  • Aydınbaş, G., ve Erdinç, Z. (2022). Vergi gelirlerini etkileyen unsurların tespit edilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2) 799-817.
  • Bahl, R., ve Wallace, S. (2005). Public financing in developing and transition countries. Public Budgeting & Finance, 25(4), 83-98.
  • Bakkal, U. (2007). Kayıt dışı Ekonomi. İstanbul: Derin Yayınları.
  • Bayhan, M. (2022). Kentleşme sürecinde sosyo-ekonomik faktörler ile kentlilik bilinci arasındaki ilişki: Diyarbakır örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi. 5(1), 39-69.
  • Bayraktutan, Y., ve Alancıoğlu, E. (2019). Kentleşme-büyüme ilişkisi: BRICS-T için bir analiz. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,18(72), 1841-1848.
  • Becker, R., Enders, W., ve Lee, J. (2006). A Stationary test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 3(5), 381-409.
  • Chaudhry, I. S., ve Munir, F. (2010). Determinants of law tax revenue in Pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences, 30(2), 439-452.
  • Çalcalı, Ö., ve Altıner, A. (2019). Makro ekonomik açıdan vergi gelirlerinin belirleyicileri: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (112), 175 – 198.
  • Dickey D.A., ve Fuller W.A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057 1072.
  • Dioda, L. (2012). Structural determinants of tax revenue in Latin America and The Caribbean, 1990- 2009. Economic Commission for Latin America and the Caribbean (ECLAC). LC/MEX/L.1087, Press in United Nations.
  • Duranton, G., ve Puga, D. (2015). Urban land use. Handbook of Regional and Urban Economics, 5, 467-560. Dünya Bankası (Worldbank). https://www.worldbank.org/tr/country/turkey
  • Epaphra, M., ve Massawe, J. (2017). Corruption, governance and tax revenues in Africa. BEH-Business and Economic Horizons, 13 (4), 439-467.
  • Gupta, A. S. (2007). Determinants of tax revenue efforts ın devoloping countries. IMF Working Paper, WP/07/184.
  • Hossain, M. I. (2014). The Quality of governance and tax effort: evidence from developed and developing countries. Graduate School of Public Policy The University, Tokyo.
  • Immervoll, H. (2000). The Impact of inflation on income tax and social insurance contributions in Europe. https://www.researchgate.net/publication/5017497_The_Impact_Of_Inflation_On_Income_Tax_And_Social_Insurance_Contributions_In_Europe
  • Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
  • Karagöz, K. (2013). Determinants of tax revenue: does sectorial composition matter?. Journal of Finance Accounting and Management, 4(2), 50-63.
  • Kaya, E., ve Barut, A. (2021). Finansal ve ekonomik faktörlerin vergi gelirleri üzerine etkisi: Türkiye örneği. Mali Çözüm Dergisi, 31(164), 143-157.
  • Keleş, R. (1997). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
  • Keyifli, N. (2021). Kentleşme ile gelir eşitsizliği arasındaki ilişki: Bootstrap panel Granger nedensellik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi (IJEAS), 30, 211-228.
  • Kutbay, H. (2019). Vergi gelirlerini etkileyen faktörler: seçilmiş ülkeler için panel veri analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (3), 602-617.
  • Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., ve Shin, Y. (1992) Testing the null hypothesis of stationary against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54, 159-178.
  • Mahdavi, S. (2008). The level and composition of tax revenue in developing countries: evidence from unbalanced panel data. International Review of Economics and Finance, 17, 607-617.
  • Nadaroğlu, H. (1996). Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul: Beta Yayınevi.
  • Nnyanzi J. B., Babyenda, P., ve Bbale J. M. (2016). Regional economic integration and tax revenue: East African Community. Journal of Economic Integration, 31(4), 932-967.
  • Özhan, M., ve Keyifli, N. (2020). Vergi gelirleri, kentleşme ve demokrasi: G20 ülkeleri üzerine ekonometrik bir çalışma. Ekev Akademi Dergisi, 24 (84), 391-408.
  • Öztürk, Ö.F., Şaşmaz, M.Ü., Bayar, Y., ve Odabaş, H. (2019). Türkiye’de başlıca ekonomik değişkenlerin vergi gelirleri üzerindeki etkisi: çoklu doğrusal regresyon analizi. Sayıştay Dergisi, 115, 37-53.
  • Phillips, P. C. B., ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335 346.
  • Sağdıç, E. N. (2019). Vergi gelirlerini belirleyen faktörlerin bölgesel analizi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 155-178.
  • Sağlam, M., ve Erginbay, U. (2013). Kamu açıkları, parasal büyüme ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği (1983-2008). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50 (576), 71-84.
  • Shin, Y. (1994). A residual – based test of the null of cointegration against the alternative of no cointegration. Econometric Theory, 10(1), 91-115.
  • Stock, J. H., ve Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica, 61(4), 783- 820.
  • Tanzi, V. (1980). Inflation and personel income tax: an international perspective, Cambridge University Press, London.
  • Tanzi, V. (1987). Quantitative Characteristics of the Tax Systems of Developing Countries. David Newbery and Nicholas Stern (Ed.), The Theory of Taxation for Developing Countries, Oxford University Press, New York, 205- 241.
  • Tanzi, V., ve Davoodi, H. (2000). Corruption, growth and public finance. IMF Working Paper, WP/00/182.
  • Tanzi, V., ve Zee, H. (2000). Tax policy for emerging markets: developing country. IMF Working Paper, WP/00/35, 1-35.
  • Terefe, K. T., ve Teera, J. (2018). Determinants of tax revenue in East African countries: an application of multivariate panel data cointegration analysis. Journal of Economics and International Finance, 10(11), 134-155.
  • Timmons, J. F. (2010). Taxation and credible commitment: left, right, and partisan turnover. Comparative Politics, 42(2), 207–227.
  • Torgler, B. (2004). Tax morale, trust and corruption: Empirical evidence from transition countries (CREMA Working Paper No. 2004-05). Center for Research in Economics, Management and the Arts, Basel.
  • Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., ve Hu, T. C. (2016). The fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113.
  • Türk, İ. (2010). Maliye Politikası (Amaçlar, Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri), Ankara: Turhan Kitapevi. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). https://www.tuik.gov.tr/
  • UN-Habitat. (2013). State of the world's cities 2012/2013. United Nations Human Settlements Programme.
  • Yalçın, C. (2004). Göç Sosyolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Yılmaz, E., ve Çiftçi, S. (2011). Kentlerin ortaya çıkışı ve sosyo-politik açıdan Türkiye’de kentleşme dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,10(35), 252-267.
  • Zarra-Nezhad, M., Ansari, M. S., ve Moradi, M. (2016). Determinants of tax revenue: does liberalization boost or decline it?. Journal of Economic Cooperation and Development, 37(2) 103-126.
  • Zeren, F., ve Kılınç Savrul, B. (2017). Kadınların işgücüne katılım oranı, ekonomik büyüme, işsizlik oranı ve kentleşme oranı arasındaki saklı koentegrasyon ilişkisinin araştırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi,15(30), 87-103.
Toplam 48 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonomi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Çiğdem Çadırcı 0000-0003-1602-3103

Levent Kaya 0000-0001-7278-8114

Erken Görünüm Tarihi 25 Ekim 2023
Yayımlanma Tarihi 30 Ekim 2023
Gönderilme Tarihi 9 Mayıs 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023Cilt: 24 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Çadırcı, Ç., & Kaya, L. (2023). Türkiye’de Kentleşmenin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: 1972-2021 Dönemi İçin Bir İnceleme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 595-605. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1294544
 Kapak Resmi İndir

Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.